جزئیات مورد توجه در انتخاب یک آبپاش- بخش اول آبپاش زراعی

با افزایش استفاده از سیستم‌های آبیاری تحت فشار و به‌خصوص سیستم آبیاری بارانی، در پی آن هستیم که در این مقاله نکاتی را پیرامون انتخاب یک آبپاش مناسب، برای سیستم آبیاری بارانی بیان نماییم. امید است که مطالبی کاربردی را بتوانیم در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. در ابتدای این مقاله لازم است تا به این موضوع اشاره کنیم که مباحث مربوط به سیستم‌های آبیاری تحت فشار، اعم از هیدرولیک شبکه، نوع آبپاش و مسائل مدیریتی آن، مبحثی کاملا تخصصی می‌باشد و لذا بیان تمام نکات در این مقاله نخواهد گنجید. با این وجود سعی شده است که راهنمایی کاربردی، جهت انتخاب یک آبپاش را در اختیار شما قرار دهیم. در بخش اول نکات حائز اهمیت برای انتخاب یک آبپاش زراعی و در بخش دوم نکات حائز اهمیت برای انتخاب آبپاش فضای‌سبز را بیان می‌کنیم.

به جرات می‌‎توان آبپاش‌ها را مهمترین و حساس‌ترین جز سیستم آبیاری بارانی دانست. چرا که پس از انتقال آب از طریق شبکه لوله به پای آبپاش وظیفه پخش آب در مزرعه به عهده آبپاش‌ها می‌باشد. درصورتیکه تمامی اجزا یک سیستم آبیاری بارانی از قبیل سیستم پمپاژ، لوله‌های اصلی، نیمه اصلی و لترال‌ها به خوبی طراحی شده باشند و بخوبی نیز در مزرعه شما اجرا شده باشند، اما عدم وجود و یا عدم استفاده آگاهانه از یک آبپاش مناسب تمامی زحمات و سرمابه‌گذاری‌های قبلی را به‌هدر خواهد داد.

آبپاش‌های برای پخش آب در سطح مزرعه نیازمند وجود فشارآب در پای آبپاش‌ها می‌باشند. در سیستم‌های آبیاری، این فشار توسط ایستگاه پمپاژ ایجاد شده است. با توجه به میزان فشار آبی که در سیستم آبیاری به‌وجود آمده، آبپاش تا فاصله مشخصی آب را پرتاب می‌کند که به آن شعاع پاشش آبپاش گفته می‌شود. میزان پرتاب آب توسط آبپاش علاوه بر فشار آب ایجاد شده، به خصوصیات فیزیکی آبپاش نیز بستگی دارد. برای مثال ممکن است یک آبپاش در فشار 4 بار، به میزان 25 متر آب را پرتاب نماید و آبپاش دیگری 18 متر آب را پرتاب نماید. اندازه نازل آبپاش و خصوصیات درونی آن مشخص کننده میزان پرتاب آب یا شعاع پاشش آبپاش می‌باشد.

اولین نکته‌ای که برای انتخاب یک آبپاش باید مدنظر قرار دهید، شعاع پاشش آبپاش است. شعاع پاشش آبپاش بایستی متناسب با شبکه‌بندی سیستم آبیاری بارانی شما باشد. با توجه به اندازه شبکه‌بندی سیستم آبیاری، بایستی آبپاشی را انتخاب نمایید که سطح بین شبکه لوله(فاصله بین شیر خودکارها) را تحت پوشش قرار دهد و پرتاب آب آبپاش، تا نزدیکی آبپاش بعدی برسد. در این خصوص بهتر است که خصوصیات آبپاش مناسب را از طراح سیستم و یا از گزارش طرح بیابید. با این وجود دانستن نکات زیر خالی از لطف نیست:

در انتخاب آبپاش دقت نمایید که شعاع پاشش آبپاش از فاصله شبکه‌بندی سیستم آبیاری شما کمتر نباشد. برای مثال اگر شبکه‌بندی سیستم شما 30*25 است از یک آبپاش که نهایتا 25 متر شعاع پاشش دارد استفاده نکنید. رعایت این موضوع باعث یکنواختی رشد محصول می‌شود زیرا همپوشانی که بین پاشش آب آبپاش‌ها به‌وجود می‌آید، باعث می‌شود تمام مزرعه شما به میزان یکسان آب دریافت کنند.

همچنین اگر شبکه‌بندی سیستم شما 20*20 می‌باشد از آبپاشی با شعاع پاشش 40 متر استفاده ننمایید. استفاده از آبپاش‌ها با قطرپاشش زیاد باعث تخریب ساختار خاک می‌شود. معمولا آبپاش‌هایی که شعاع پاشش زیادی دارند، آب را با ذرات درشت‌تری پرتاب می‌کنند. پس از برخورد ذرات درشت آب با خاک، خاک متلاشی می‌شود و ساختار آن بهم‌ می‌ریزد.

 بهترین آبپاش برای سیستم آبیاری شما، آبپاشی است که چندین متر بیشتر از فاصله شبکه‌بندی سیستم شما آب را پرتاب نماید تا اثرات ناشی از باد و کمبود فشار احتمالی جبران گردد. برای مثال اگر شبکه‌بندی سیستم شما 25*25 است و در یک منطقه بادخیز هستید، آبپاش شما بایستی در حدود 30 متر پاشش داشته باشد.

پس از توجه به شعاع پاشش آب توسط آبپاش، باید به میزان آب(دبی) خروجی از آبپاش نیز توجه نمود. هر سیستم آبیاری بارانی برای خارج کردن یک میزان آب مشخص توسط آبپاش‌ها، طراحی شده است. درصورتیکه آبپاش شما بیش از حد مجاز و یا کمتر از حد مجاز از خودآب خارج نماید مسلما کل سیستم آبیاری بارانی شما دچار مشکل خواهد شد. همچنین خروج آب بیش‌از حدمجاز باعث ایجاد رواناب در سطح مزرعه می‌شود.

بطور خلاصه می‌توان گفت که مهمترین نکته در انتخاب آبپاش توجه به سه مولفه میزان آب خروجی(دبی آبپاش)، شعاع پاشش و فشارکاری آبپاش است. سه مولفه میزان آب خروجی(دبی آبپاش)، شعاع پاشش و فشارکاری آبپاش به‌ یکدیگر وابسته بوده و تغییر هریک باعث تغییر دیگری می‌شود. لذا باید آبپاشی انتخاب نمایید که با طراحی انجام شده برای سیستم آبیاری‌تان همخوانی داشته باشد. بهترین آبپاشی که می‌توانید در سیستم آبیاری استفاده نمایید، همان آبپاشی است که طراح سیستم شما برایتان در نظر گرفته است. در یک طراحی اصولی، طراح با در نظر گرفتن نوع خاک، شرایط آب‌و‌هوایی و موجودی آب شما، فاصله خطوط شبکه طراحی و سپس بهترین آبپاش را برایتان انتخاب می‌کند. در این زمینه بهتر است که از یک متخصص راهنمایی بگیرید.

پس از مشخص شدن خصوصیات هیدرولیکی آبپاش(فشار، دبی و شعاع پاشش) به نکات زیر توجه نمایید.

آبپاش انتخابی بایستی در برابر ضربات خارجی، نور آفتاب و خوردگی مقاوم باشد. عدم توجه به این مسئله باعث افزایش هزینه نگهداری سیستم خواهد شد و شما را مجبور می‌کند بصورت دوره‌ای آبپاش‌ها را تعمیر و ترمیم نمایید. توجه کنید که هربار تعمیر آبپاش باعث کاهش کارایی آن و خارج شدن آن از حالت استاندارد خواهد شد.

انتخاب بین آبپاش‌های پلیمری و فلزی یا برنجی بیشتر بستگی به نظر شما دارد. آبپاش‌های فلزی عمر کارکرد بالاتری دارند و به تبع گران‌قیمت ‌ترند. آبپاش‌های پلیمری دارای طول عمر کوتاهتر بوده و قیمت کمتری دارند. شایان گفتن است که یک آبپاش پلیمری با کیفیت می‌تواند در حد یک آبپاش فلزی و حتی بهتر از آن کار کند. اما در بلند مدت مسلما آبپاش‌های پلیمری کارایی خود را از دست می‌دهند. همچنین دقت نمایید که آبپاش‌های پلیمری قابلیت تعمیر را ندارند.

هنگام انتخاب آبپاش به نازل یا نازل‌های آبپاش دقت نمایید. اگر آبپاش پلیمری خریداری می‌کنید توجه داشته باشید که کیفیت نازل‌های آبپاش مناسب باشد. صاف و یکنواخت بودن نازل و عدم وجود زدگی یا برآمدگی روزنه نازل، بسیار حائز اهمیت است. در صورت انتخاب آبپاش فلزی یا برنجی دقت نمایید که روزنه نازل به خوبی تراشکاری شده باشد. با لمس کردن نازل و روزنه آن مطمئن شوید که زدگی، ناهمواری و زبری در روزنه نازل وجود نداشته باشد.

آبپاش‌ها در دو نوع تنظیمی و تمام دور تولید می‌شود. آبپاش‌های تمام دور آب را بصورت 360 درجه در اطراف خود پخش می‌کنند در صورتیکه آبپاش‌های تنظیمی قابلیت تنظیم زاویه پاشش را دارا می‌باشند. در صورتیکه قصد استفاده از آبپاش برای آبیاری گوشه و کناره‌های زمین خود را دارید از انواع تنظیمی استفاده کنید. برای سهولت آبیاری زمین، پیشنهاد می‌شود آبپاش‌های تنظیمی جداگانه‌ای برای آبیاری گوشه و کناره‌های زمین خریداری نمایید و برای آبیاری سایر نقاط زمین از آبپاش‌های تمام دور استفاده نمایید.

کیفیت کارخانه و محصولات شرکت تولیدکننده آبپاش را از یاد نبرید. ممکن است یک کارخانه، آبپاشی مشابه با آبپاش مدنظر شما تولید نماید. شما با خریداری این آبپاش گمان می‌کنید که همان آبپاش مدنظرتان را خریداری کرده‌اید. اما پس از نصب و آزمایش آبپاش متوجه می‌شوید که آبپاش خریداری شده به‌هیچ وجه آن آبپاشی نیست که مدنظر داشته اید. حتی در موارد بسیاری مشاهده شده است که دو آبپاش مشابه ساخته شده توسط یک کارخانه، در مزرعه بسیار متفاوت از هم کار می‌کنند.

با یک دو دوتا چهارتای ساده می‌توانیم به این نتیجه برسیم که درصورت استفاده از با کیفیت‌ترین آبپاش تنها 3 الی 4 درصد هزینه‌های یک سیستم آبیاری بارانی صرف خرید آبپاش خواهد  شد و این در حالی است که نتیجه‌گیری از تمام سرمایه‌گذاری‌های قبلی، مستلزم وجود یک آبپاش مناسب است.

منبع:

http://padiab.com