به بهانه آشنایی با قهوه و قوتو

بنام خدا قوتو به گویش سیرجانی قاووت است و قاووت واژه ایست ترکی که اززمان ورود ترکان غز(به ضم غین) به کرمان، وارد فرهنگ لغات این دیار شده است. باتوجه به پیشینه ی قوتو، خوردنی مذکور از سابقه ی طولانی تری برخوردار است. بنابراین می توان گفت که ترکان غز کلمه ی قاووت را از قوتو گرفته اند و این واژه رفته رفته در سراسر ایران خصوصا بین مردمی که این خوراکی را می شناسند، رایج شده است. برخی مردم زادگاه قوتو را کرمان می دانند چرا که نامش با این دیار گره خورده و از سوغاتیها و اقلام صادراتی مرغوب ومطلوب این استان محسوب می شود اما تحقیقات نشان می دهدکه قوتو یا قاووت خاص کرمان نیست ودر بعضی مناطق ایران وحتی در بین اعراب هم با نامهای مختلف و محتویات متفاوت رواج داشته و دارد و همانند سایر خوردنیهای محلی وسنتی به گونه ای تهیه می شودکه به ذائقه ی بومیان، مطلوب و مطبوع باشد وهمه ی افراداز خوردنش لذت ببرند. قوتو ازجمله تنقلات قدیمی و سنتی سیرجان است که هم از نظر غذایی وهم به جهت خواص دارویی دارای ارزش و اهمیت خاصی می باشد.این خوردنی مغذی و خوشمزه نه تنها منسوخ شدنی نیست بلکه روز به روز بر تنوعش افزوده می شود و جایگاهش محفوظ است وهنوز هم از تدارکات اصلی بعضی مراسم بشمار می رود و طبق آداب و سنن پیشینیان تهیه می شود. با توجه به اینکه قهوه و قوتو یک خوردنی سلیقه ای و در عین حال محلی است بنابراین مواد تشکیل دهنده آن بنا به ذائقه و سلیقه ی شخصی انتخاب می شوند و گاه مزه ی قوتویی که در روستایی از اطراف سیرجان درست می شود با قوتویی که در شهر تهیه می گردد کاملا متفاوتست و این تفاوت در قهوه و قوتوهای سایر شهرهای استان کرمان نیز مشهود است. با این تفاصیل می توان گفت کدبانوهای کرمانی به نسبت ذوق و سلیقه این خوردنی را تهیه می کنند و هرگز ازنسخه ای خاص و تحمیلی استفاده نمی کنند. قوتو یک خوردنی پرهزینه و تقریبا گرانست به همین دلیل تهیه ی آن برای همه ی مردم آسان نیست بنابراین بعضی افراد اقلامی از این خوراکی را حذف می کنند و برخی دیگر با افزودن مغزها و دانه های گیاهی،قوتویی خوشمزه ترومقوی ترتهیه می کنند که بمراتب ازارزش دارویی وغذایی بیشتری بهره دارد. اما مراسمی که قهوه وقوتو از تدارکات و ضروریات آن بشمار می رود عبارتند از: زایمان ، شب چله ، سفرهای زیارتی ، عزاداریهای شخصی(در بین روستاییان و ایلات و عشایر) ، روضه خوانیها و ماه مبارک رمضان. به نقل از شماره 48هفته نامه بهارستان سیرجان به قلم : مهری موید محسنی