تاریخچه نمک

نمک خوراکی (هالیت) یکی از کانی‌هایی است که انسان پیش از دوره‌ی شهرنشینی آن را شناخته و به کار برده است. در ایران شاید نمک از شش هزار سال پیش از میلاد استفاده می‌شد. در دوره‌ی هخامنشی معادن نمک از دارایی‌های شاه به شمار می‌رفت و از آن مالیات دریافت نمی‌شد، ولی در دوره‌ی سلوکی‌ها (جانشینان اسکندر) به نمک مالیات بسته شد. در دوره‌ی اسلامی از نمک مالیات نمی‌‌گرفتند، چون برپایه‌ی قانون‌های اسلامی این نوع معادن، به مانند آب، برای افراد مسلمان مباح‌اند و هرکسی که به آن‌ها دست یابد از آن‌ها بهره می‌برد. با وجود این، در سال 1328 خورشیدی، قانونی از مجلس گذشت که استخراج و فروش نمک را به دولت منحصر می‌کرد. اما به‌زودی لغو شد.

نمک از جمله موادی است که در گذشته نقش مهمی در سیاست کشورها داشته و گاهی باعث بروز اعتصاب‌‌ها، شورش‌ها و جنگ‌های فراوان شده است. در سده‌ی نخست میلادی، امپراتور روم برای دسترسی به منابع نمک، بحرالمیت را اشغال کرد. در سده‌ی چهارم میلادی، رومی‌ها بخشی از انگلستان را برای دستیابی به نمک اشغال کردند و پس از بهره‌برداری و کاهش این منابع در اواخر این سده، از این کشور عقب‌نشینی کردند. در دوره‌ی خلیفه‌های عباسی برده‌هایی که برای تهیه‌ی نمک در اطراف بصره به کار واداشته بودند، شورش بزرگی برپا کردند و این شورش چند سال طول کشید. سرخ پوستان امریکایی بارها برای بهره‌گیری از نمک پیرامون چشمه‌های شوره در کالیفرنیا با هم جنگ و ستیز داشته‌اند. در فرانسه خراج نمک موجب ناخشنودی عمومی گردیدکه در شعله‌ورشدن انقلاب فرانسه اثرگذار بود. پس از انقلاب اعلام شد که معادن از آن ملت است. در دوره‌ی استعمار انگلستان در هند، مالیات نمک باعث اعتصاب‌ها و زد و خوردهای زیادی شد(معادن مورد نظر اکنون در کشور پاکستان است). در ایران به علت وجود معادن زیاد نمک وقایعی مانند سایر کشورها رخ نداده است. از این نمونه‌ها درمی‌یابیم که درگیری و کشمکش‌هایی که بر سر نمک بین دولت‌ها و ملت‌ها رخ داده، نسبت به دیگر مواد معدنی (غیر از نفت) کم‌سابقه بوده است.