نقطه اشتعال مواد به روش باز (Open Cup Flush Point)

نقطه اشتعال

نقطهٔ اشتعال یا نقطه احتراق (به انگلیسی: Flash point) پایین ترین درجهٔ دمایی است که در آن از ماده، بخاری قابل احتراق ساطع می‌شود. اندازه گیری نقطهٔ اشتعال نیازمند یک منبع احتراق می‌باشد. با خارج کردن منبع احتراق از محل، بخار فوق‌الذکر آتش نخواهد گرفت.

نبایستی نقطهٔ اشتعال را با دمای خود احتراقی اشتباه گرفت. در دمای خود احتراقی نیازی به منبع احتراق وجود ندارد. نقطه اشتعال، دمای بالاتری است که در آن بخار پس از احتراق به سوختن ادامه می‌دهد. نه نقطهٔ اشتعال و نه نقطه اشتعال، به دمای منبع احتراق که بسیار بالاتر است وابسته نمی‌باشند.

از نقطهٔ اشتعال به عنوان ویژگی توصیفی مواد سوختنی مایع استفاده شده و از آن به جهت توصیف خطرات اشتعال پذیری مایعات استفاده می‌کنند. نقطهٔ اشتعال هم به مایعات قابل اشتعال و هم به مایعات قابل احتراق اشاره دارد؛ و برای هرکدام استانداردهای متفاوتی تعریف شده‌است. مایعاتی با نقطهٔ اشتعال کمتر از ۵/۶۰ درجه سانتی گراد، بسته به استانداردی که اعمال می‌گردد قابل اشتعال، و مایعاتی با نقطهٔ اشتعال بالای این دما قابل احتراق تلقی می‌گردند.

مکانیسم

هر مایعی دارای فشار بخار می‌باشد که تابع دمای آن مایع است. هرچه دما افزایش یابد فشار بخار نیز افزایش می‌یابد. هرچه میزان فشار بخار افزایش یابد تراکم بخار مایع قابل اشتعال در وا افزایش می‌یابد. از این رو دما تعیین کنندهٔ میزان تراکم بخار مایع قابل اشتعال در هوا می‌باشد.

تراکم معینی از بخار موجود در هوا جهت پایداری احتراق الزامی می‌باشد و این تراکم برای هر مایع قابل اشتعالی متفاوت است. نقطهٔ اشتعال یک مایع قابل اشتعال پایین ترین درجه‌ای است که در آن بخار قابل اشتعال به حد کافی برای احتراق، بوسیلهٔ منبع احتراق، موجود است.

اندازه گیری

اندازه گیری نقطهٔ اشتعال به دو صورت اصلی انجام می‌شود: اوپن کاپ و کلوزد کاپ

در تجهیزات اوپن کاپ نمونه را درون ظرف سربازی ریخته حرارت می‌دهند و هر چند درجه یکبار، شعله‌ای را از روی سطح آن عبور می‌دهند. نقطهٔ اشتعال اندازه گرفته شده در حقیقت با تغییرارتفاع شعله از سطح مایع متفاوت خواهد شد و در ارتفاع مناسب اغلب همزمان با نقطه اشتعال رخ می‌دهد. معروفترین نمونهٔ این آزمایشات، اوپن کاپ کلیولند (COC) است.

دو نوع تستر«کلوزد کاپ» داریم: نا موازن همانند پنسکی – مارتنز که دمای بخار روی سطح مایع با دمای خود مایع در تراز نمی‌باشند و موازن همانند اسمال اسکیل (که به ستافلش نیز معروف است)که بخار هم دمای با مایع تصور می‌شود. در هر دوی این روش‌ها منبع احتراق را در فضای دربسته‌ای که مایع را در آن ریخته‌اند مهیا می‌کنند. در حالت عادی تسترهای کلوزد کاپ مقادیر پایین تری را نسبت به نوع اوپن کاپ نشان می‌دهند. (نوعاً بین ۵ تا ۱۰ درجهٔ سانتی گراد) و تخمین دقیق تری از دمایی که فشار بخار به پایین ترین حد اشتعال پذیری (LFL) خود می‌رسد ارایه می‌کند.

نقطهٔ اشتعال، بیشتر یک مقیاس تجربی و عملی است تا اینکه یک پارامتر فیزیکی اساسی باشد. مقدار اندازه گیری شده بسته به نوع دستگاه و گوناگونی پروتکل‌ها شامل کاهش و افزایش دما (در تسترهای خودکار)، زمان تخصیص داده شده برای هم دما شدن بخار و مایع، حجم نمونه و حتی هم زدن آن، نتیجه‌های متفاوتی خواهد داشت. «ATEX directive» سه آستانهٔ خطر که در آنها بخار احتراق می‌یابد را به طور کلی توصیف می‌نماید.

روشهای تعیین نقطهٔ اشتعال یک مایع در استانداردهای بسیاری تصریح شده‌است. به عنوان مثال تست کردن به روش پنسکی – مارتنز کلوزد کاپ در ASTM D93, IP34, ISO 2719, DIN 51758, JIS K2265 and AFNOR M07-019 به تفصیل شرح داده شده‌است. تعیین نقطهٔ اشتعال به روش اسمال اسکیل کلوزد کاپ در ASTM D3828 and D3278, EN ISO 3679 and 3680, and IP 523 and 524 با جزییات کامل آورده شده‌است.

مثال‌ها

بنزین طوری طراحی شده که در موتور خودروها تنها با یک جرقه به احتراق برسد. پیش از احتراق بایستی در محدودهٔ اشتعال پذیری خود با هوا ترکیب شده و در دمایی بالاتر از نقطهٔ اشتعال آن حر��رت ببیند و سپس ��������سیلهٔ شمع موتور مشتعل گردد. سوخت نبایستی در موتور داغ، خودبخود مشتعل گردد. بنابراین بنزین طوری طراحی شده تا نقطهٔ اشتعال پایین و دمای خود احتراقی بالایی داشته باشد.

نقطهٔ اشتعال سوخت دیزلی بین ۵۲ تا ۹۶ درجه سانتی گراد متغیر است. دیزل برای استفاده در موتورهای با تراکم بالا (های کمپرسیون) طراحی شده‌است. در این موتورها، هوا تا زمانی که بالای دمای خوداحتراقی دیزل برسد کمپرس می‌شود؛ سپس سوخت همانند یک اسپری فشار قوی، همزمان با نگهداشتن مخلوط هوا و سوخت در محدودهٔ اشتعال پذیری آنها، به درون موتور تزریق می‌شود. هیچ منبع احتراقی وجود ندارد. بنابذاین سوخت دیزلی طوری طراحی شده که نقطهٔ اشتعال بالا و دمای خوداحتراقی پایینی داشته باشد.

نقطهٔ اشتعال‌های سوخت جت، بسیار متغیر و متنوع هستند. هم Jet A و هم Jet A-1 نقطهٔ اشتعال‌هایی مابین ۳۸ و ۶۶ درجه نزدیک به نفت چراغ موجود در فروشگاه‌ها دارند. درحالیکه هم Jet B و هم JP-4 نقطهٔ اشتعال‌هایی بین ۲۳- و ۱- دارند.

سوخت     نقطهٔ اشتعال          دمای خوداحتراقی

اتانول (۷۰٪)            ۱۶٫۶ °C (۶۱٫۸۸ °F)              ۳۶۳ °C (۶۸۵٫۴۰ °F)

بنزین       -۴۳ °C (-۴۵ °F)    ۲۴۶ °C (۴۹۵ °F)

دیزل        >۶۲ °C (۱۴۳ °F)   ۲۱۰ °C (۴۱۰ °F)

سوخت جت             >۶۰ °C (۱۴۰ °F)   ۲۱۰ °C (۴۱۰ °F)

نفت چراغ (روغن پارافین)         >۳۸°–۷۲ °C (۱۰۰°–۱۶۲ °F)              ۲۲۰ °C (۴۲۸ °F)

روغن سبزیجات (کانولا)           ۳۲۷ °C (۶۲۰ °F)   -

بیودیزل    >۱۳۰ °C (۲۶۶ °F)                 -

شما می توانید از لینک زیر نحوه آزمون سازمان ملی استاندارد ایران را مشاهده نمائید