دماغ گیر گاو فلزی

 تعریف: مقید کردن دام بدان معناست که تمهیداتی به خرج دهیم تا بتوانیم دام ها را بدون اینکه به خودشان یا به ما آسیب برسانند، معاینه کرده و هر گونه عملیات درمانی یا تشخیصی را، با حداقل استرس به دام یا خودمان به اجرا گذاریم.

اهداف مقید کردن:

١. دام به خودش هیچ گونه آسیبی نرساند. ٢. دام در حین معاینه، به کلینیسین، تکنیسین و یا افراد دیگر آسیبی نرساند. ٣. در حین معاینه کردن، حداقل استرس به دام وارد شود. مثلاً برای معاینه چشم لازم نیست دست و پای دام را ببندیم. همیشه باید سعی نمود که از ساده ترین روش استفاده کرد. هر چه دام بیشتر معذب گردد، اولاً شرایط برای معاینه، نامناسب می شود و معاینه به خوبی انجام نمی شود؛ ثانیاً دامدار ناراحت شده و از اعتبار دامپزشک کاسته می شود. روش های مقید کردن:

 ١. مقید کردن شیمیایی (restraint Chemical) ٢. مقید کردن فیزیکی (restraint Physica )

مقید کردن شیمیایی: روش شیمیایی، مورد استفاده کمتری دارد و فقط در موارد خاص استفاده می شود. در موارد استثنایی که دامی بیش از حد نا آرام بوده و یا دستیاران کافی در اختیار نباشد، می توان حرکات ارادی را با تجویز داروهای آرام بخش ( Neuroleptic ) کاهش داد. این داروها که تحت نام Tranquilizer نیز معروفند، سبب کاهش تحریک پذیری (تسکین) و فعالیت (کاهش تحرک) می گردند و بنابراین روی اثر گذاشته و موجب تغییر آن ها می گردند، ولی تاثیر قابل توجهی بر روی علایم حیاتی (دمای بدن، ضربان قلب و تعداد تنفس) هوشیاری و حساسیت به درد ندارند.

مقید کردن فیزیکی:

روش فیزیکی تنوع زیادی دارد. به طور معمول در روش فیزیکی، از طناب و میله استفاده می شود. یکی از نکات مهم در مقید کردن دام، استفاده از رابطه عاطفی بین صاحب دام و دام می باشد. حضور دامدار در محل در صورت ضرورت، به دام آرامش خاطر می بخشد، در غیر این صورت دامدار بهتر است دور از محل معاینه باشد. در کلینیک های دامپزشکی و در دامداری های صنعتی، برای محدود کردن دام ها از تراوا، باکس ( Box ) یا استوک استفاده می شود. 

 روش های مقید کردن فیزیکی گاو:

 1. مقید کردن سر: برای انجام معاینات سر و گردن، محدوده دهان، حلق، مری، چشم و ... بی حرکت نمودن کامل سر حیوان ضروری است. می توان از روش های زیر برای مقید کردن سر استفاده نمود:

أ. در صورتی که تراوا در دسترس نیست، بستن شاخ ها با یک گره هشت لاتین ( ∞ ) به یک میله افقی مناسب در بالای سر به وسیله طناب

ب. مقید کردن در آخور توسط یک زنجیر گردنی یا یک افسار 

ج. گرفتن تیغه میانی بینی ( Septum ) با دست یا دماغ گیر و کشیدن سر به جلو و بالا

د. گرفتن شاخ یا قاعده گوش با یک دست و گرفتن تیغه میانی بینی با دست دیگر، هم زمان با چرخاندن سر

ه. گرفتن شاخ یا قاعده گوش با یک دست و قراردادن دست دیگر در زیر فک پایین، همراه با چرخاندن سر 

و. استفاده از پنس دماغ گیر

ز. استفاده از حلقه بینی در گاوهای نر 

2 .مقید کردن اندام های حرکتی قدامی:

به طور کلی برای معاینه یا درمان بر روی دام ایستاده، قبل از بالا بردن اندام های حرکتی، باید سر را مقید نمود. زمین نیز نباید آنقدر لغزنده باشد که دام بر روی زمین بیفتد. مقید کردن اندام های حرکتی قدامی که معمولاً جهت تشخیص لنگش ها صورت می پذیرد، به علت عدم امکان به کارگیری کمک های مکانیکی، نسبت به مقید کردن اندام های حرکتی خلفی مشکل تر است.

أ. ایستادن مقابل شانه، خم کردن و بالا بردن اندام حرکتی قدامی در مفصل مچ دست ( Carp ) به طوری که صورت مقید کننده به طرف عقب دام باشد.

ب. بستن طناب به متاکارپ یا مفصل بخلوق (Fetlock ) عبور آن از بالای جدوگاه و نگه داشتن سر دیگر طناب توسط دستیار در آن طرف حیوان.

ج. بستن طناب به متاکارپ ( قلم دست) یا مفصل بخلوق و بستن سر دیگر طناب به تیری در بالای سر. در این حالت انتهای آزاد طناب را به شکل هشت لاتین اطراف ساعد و متاکارپ می بندند. در این روش باید آماده بود تا در صورت افتادن ناگهانی دام، طناب به سرعت باز شود تا از در رفتگی استخوان های دست جلوگیری شود.

د. بالا بردن اندام حرکتی قدامی با استفاده از روش پیچش و کشش ( Twitch ) مشابه آنچه برای مفصل خرگوشی به کار می رود.

ح. بستن پاها با طناب به شکل هشت لاتین، و پیچش و کشش اندام حرکتی قدامی جهت سم چینی. اگر هیچ کدام از روش های فوق اثر دلخواه را نداشتند، باید دام را به زمین انداخت.

3 .مقید کردن اندام های حرکتی خلفی:

أ. بی حرکت کردن یکی از اندام های حرکتی خلفی: به منظور ممانعت از حرکت گاو و جلوگیری از لگد زدن گاو حین معاینه. a. چنگ زدن محکم به چین تهی گاهی و کشیدن چین به عقب که شبیه ترمز دستی عمل می کند. b. گرفتن چین تهی گاهی توسط دم که در این حالت دم از بین دو ران به جلو آورده شده و از بغل دام با دست گرفته می شود. c. استفاده از گیره ضد لگد ( در این روش که مشابه چنگ زدن به چین تهی گاهی است به جای دست از گیره استفاده می شود که این گیره روی بدن دام محکم می شود ). d. روش پیچش و کشش: حلقه زدن طناب بالای مفصل خرگوشی ( روی وتر آشیل ) و قرار دادن میله ای به طول ۴٠ -٣٠ سانتی متر درون حلقه و پیچاندن میله، در نتیجه تنگ تر کردن حلقه و فشار روی تاندون آشیل. مفصل زانو ( Stifle ) نیز به این طریق بی حرکت می شود. e. استفاده از گیره وتر آشیل (یا پنس ژاره )

ب. بی حرکت نمودن هم زمان هر دو اندام حرکتی خلفی: a .بستن طناب به شکل هشت لاتین بالای مفصل خرگوشی و نگه داشتن انتهای آزاد طناب از عقب دام. برای این منظور فاصله پاها نباید زیاد به هم نزدیک یا از هم دور باشد. b .استفاده از زنجیر ضد لگد که از جلو مفاصل خرگوشی گذرانده شده و به هر دو وتر آشیل متصل می گردد. 12 c .استفاده از گیره دو طرفی چین تهی گاهی

ج. بالا بردن یکی از اندام های خلفی: a. استفاده از میله محکم به طول ۵/١ متر که توسط دو دستیار برای بالا نگه داشتن انحنا مفصل خرگوشی بکار برده می شود. b. بستن میله و وتر آشیل با طناب به یکدیگر در صورت نیاز و هم زمان استفاده از روش پیچش و کشش. c. گره زدن یک طرف طناب به دور قلم پا ( Metatars ) و سپس رد کردن طناب از حلقه یا قلابی در سقف و بستن سر دیگر طناب به دور مفصل خرگوشی همان اندام. 4. مقید کردن دم: دم متحرک، هنگام انجام عملیات بر روی اندام های حرکتی خلفی، تهی گاه، دستگاه تناسلی یا پستان، یک عامل آزار دهنده محسوب شده و می تواند باعث آلودگی موضع عمل شود.