آزمایشگاهی

سل کانتر -شمارنده سلولی
از این دستگاه برای اندازه‌گیری پارامترهای خونی به صورت کمی استفاده می‌کنند. وظیفه اصلی این دستگاه ها تهیه گزارش سریع و دقیق به روشی ساده از پارامترهای اصلی خون است، به نحوی که نمونه های غیر طبیعی از نمونه های طبیعی تفکیک شده  و جهت انجام بررسی های بیشتر آن ها از روش های متداول دیگر کمک گرفته می شود .
ســـــــل کـــــــانـــتــــــر از دو واژه (‌ســـلــــــول)cell و (‌شمارش)count تشکیل شده است . استفاده از ایـن دستگـاه هـا امـروزه پیشـرفـت خوبی داشته اســـت. روش دسـتـــی هـــم در کـنـــار ایــن روش خودکار برای کالیبراسیون استفاده می شود.  هر چـنــد کــه ایــن دسـتـگــاه هــا یـکــی از مـلــزومـات آزمایشگاه های امروزه هستند و با دقت بالا کار می کنند اما باز هم ممکن است جواب به دست آمــده از نـتــایــج واقـعــی دور بــاشـد. در کـذشـتـه ســل‌‌کــانـتــر هــا بـر اسـاس انـدازه ، سلـول هـا را شـمـارش مـی‌کـردنـد امـا امـروزه از روش هـای جـدیـدی مـانند اسکاتر استفاده می شود. انواع مختلفی از این نوع دستگاه ها وجود دارد که از روش هـــای مـخـتـلـفـــی بـــرای انـــدازه گـیـــری و شمارش سلول ها استفاده می شود اما تقریبا تمام آن هـا از یـکـی از چـهار روش امپدانس (روش امپدانس الکتریکی-تغییر در هدایت الکتریکی) ، اپـتـیـکـال (الـکـتـرواپـتـیـکـال) ، و تـلـفـیقی استفاده مـی‌کـنـنـد.روش امـپـدانـس بـه عـلـت سـهولت و مزایایی نسبتا خوبی که دارد بیشتر استفاده می شود.  سل‌کانتر های اپتیکال توسط نور و قوانین حاکم بر آن شاخص های هماتولوژی را گزارش مـی‌کـنـد. در ادامه چند روش مورد استفاده در سل‌کانتر ها مورد بررسی قرار می گیرد:
روش امپدانس 
امپدانس الکتریکی عمده‌ترین روش به‌ کار گرفته ‌شده در تحلیل‌گر های هماتولوژی است.  در این روش سلول های خونی (ذرات بیولوژیک نارسانا) در یک رقیق‌کننده هادی جریان الکتریکی (الکترولیت) معلق شده و سپـس بـه داخـل روزنـه شمـارش یـک استـوانـه شیشـه‌ای کشیده می‌شود. در محفظه شمـارش یـک جـریـان الکتـریکـی با فرکانس پایین (جریان مستقیم) بین الکترودهای خارجی که در دو طرف روزنه در الکترولیت معلق است، برقرار است. هنگامی‌که یک سلول خونی از منطقه حساس روزنه عبور می‌کند، باعث تغییر ولتاژ جریان الکتریکی شده و ایجاد یک پالس الکتریکی می کند که اندازه آن متناسب با حجم سلول است. سل‌کانترهایی که براساس امپدانس الکتریکی عمل می‌کنند دارای دو کانال جهت شمارش سلول ها هستند:  کانال شمارش اریتروسیت / پلاکت – کانال شمارش لکوسیت‌ها.

روش‌های اپتیکال (نوری)
فـن‌آوری الکتـرواپتیکـال، صرف نظر از روش خاص به کار گرفته شده اساسا بر واکنش متقابل نور و ماده استوار است. هنگامی که یک پرتو نوری به جسمی که دارای ضریب شکست (دانسیته) خاصی است برخورد کند به چند حالت در می آید . منبع نـوری بـه‌کـار گـرفته شده در دستگاه‌ها غالبا یک لامپ تنگستن-هالوژن یا یک لیزر نیمـه‌‌هادی (نظیر لیزر نئون-هلیوم) است. در این فن‌آوری سوسپانسیون رقیق شده سلـول‌هـای خونی به داخل جریان پیوسته‌ای از محلول الکترولیتی تزریق می‌شود. جـریان پیوسته و غلافی شکل محلول الکترولیت باعث هدایت و عبور سلول‌ها به صورت تک ردیفی (فلوسل) از کانال فلوسل  (Flow cell) می‌شود. در این کانال سلول‌ها در محل خاصی از مقابل منبع نوری عبور کرده و مورد اصابت پرتوهای نوری قرار می‌گیرد. بسته به نور موجود و وضعیت سلول، نور اصابت کرده به سلول ممکن است جذب شود، برگشت پیدا کند (بازتابش)، در جهت‌های گوناگونی پراکنده شود. در این سل‌کانترها، آشکارسازهای نوری  )Photodetectors(خاصی جهت شناسایی و تبدیل پرتوهای پراکنده شده به سیگنال‌های الکتریکی، تعبیه شده‌ است. 

‌تحلیل‌گرهای تلفیقی (هیبرید)
روش‌های امپدانسی و اپتیکال با وجود مزایای متعدد، هریک دارای محدودیت‌هایی است که کارایی آن ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به منظور رفع این محدودیت‌ها و دستیابی به فن‌آوری های برتر در شمارش سلولی، شرکت‌های سازنده تحلیل‌گرهای هماتولوژی به‌ تدریج به سمت به کارگیری روش‌های تلفیقی روی آوردند که این امر منجر به افزایش کارایی تحلیل‌گرها و نیز صحت پاسخ‌های حاصل از آن ها شده است. از جمله این روش‌های تلفیقی می‌توان به روش های  RF/DCو  VCSاشاره کرد .

 ‌ساختمان فلوسیتومتر
دستگاه فلوسایتومتری دارای پنج جزء اصلی است
جریان سلولی : (flow cell)جریان مایع  که سلول های نمونه را حمل و صف بندی می کند تا یکی یکی از مقابل پرتو نور لیزر عبور کنند . 
سیستم اندازه گیری : به طور معمول برای اندازه گیر امپدانس مورد استفاده قرار می‌گیرد . 
سیستم نوری : لامپ (جیوه یا زنون) ، لیزر خنک کننده آبی با قدرت زیاد (لیزری که توسط سیستم ابی خنک می شوند) (آرگون ، کریپتون ، لیزر رنگی) ، لیزر خنک کننده آبی با قدرت کم (آرگون ۴۸۸ نانومتر) ، لیزر دیودی (آبی ، سبز ، قرمز ، بنفش)، جزء سیستم نوری فلوسیتومتر هستند که در سیگنال نوری کاربرد دارند . 
سیستم ADC (تبدیل کننده سیستم آنالوگ به دیجیتال:) که سیگنال های نوری  اسکترهای جـلـــو و پـهـلـــویــی و هـمـچـنـیــن سـیـگـنــال هــای فلورسنت را به سیگنال های الکترونیکی که قابل شناسایی با کامپیوتر هستند ،  تبدیل می کند .
سیستـم تقـویـت کننـده خطـی یـا لگـاریتمـی‌‌، ‌رایانه برای آنالیز سیگنال ها ‌و آنالیز اطلاعات 

پروتکلGating 
اطـــــلاعـــــات جـــمـــــع آوری شـــــده تـــــوســـــط فلوسیتومتر را می توان در یک بعد ، دو بعد یا حتی سـه بعـد بـرای تولید یک هیستوگرام رسم کرد (شکل۲٫) مناطقی از این هیستوگرام را می توان به صورت مرتب بر اساس شدت فلورسنت از هم جــدا کــرد . ایــن کــار بــا استفـاده از واحـد هـای اسـتـخـراجـی انـجـام می گیرد که به آن ها گیت مــــی‌گــــویــنــــد . پـــروتــکـــل هـــای اخــتــصـــاصـــی  Gatting بـرای شنـاسـایـی بیمـاری هـا و همچنین اهداف کلینیک و آزمایشگاهی به خصوص در خون شناسی تعریف و ایجاد شده است . 
رسـم هـا معمـولا در مقیـاس های لگارتیمی سـاختـه می شوند. از آنجا که طیف رنگ های فلورسنت با هم ، همپوشانی دارند سیگنال ها در آشکارسازها باید از نظر الکتریکی و محاسباتی جــــدا شــــونـــد . داده هـــای گـــردآوری شـــده بـــا فـلـوسـایـتومتری توسط نرم افزار های مختلفی مانند  WinMD،  Flowjo،  Cell quest Proبررسی می‌شوند . بعد از اینکه داده ها جمع آوری شدند دیـگـر نـیـاز بـه اتـصـال دسـتـگـاه فـلـوسـایـتومتری نیست‌.  به همین دلیل است که بررسی ها معمولا در رایانه جداگانه ای انجام می گیرد . این کار به ویـژه در مـراکـزی که با تقاضای بالا استفاده از دستگاه روبه رو هستند لازم است . 

تجزیه و تحلیل محاسباتی 
پیشرفت های اخیر در شناسایی خودکار که بر اسـاس روش هـای مـحـاسـبـاتـی انجام می شود ارائـه کـنـنـده جـایـگـزیـنـی  بـرای استراتژی های  gateاسـت‌.  سیستم های خودکار شناسایی به طور بالقوه جمعیت های پنهان و نادر را شناسایی می کنند.