کمبود ویتامین E

کمبود ویتامین E

اکثر واگیری‌ها در پرندگانی اتفاق می‌اُفتد که خوراک مصرفی آنها حاوی مقدار فراوانی چربی غیراشباع (مانند روغن سویا یا روغن ماهی) یا چربی‌های فاسد شده باشد. کمبود این ویتامین در مرغان جوان به بروز سه حالت بالینی اختصاصی خواهد انجامید:

*     آنسفالومالاسی [۱] در جوجه‌های جوان در نتیجة مصرف جیره‌های خوراکی فقیر از ویتامین E (عمدتاً در اثر وقوع واکنش‌های اکسیداتیو به‌ویژه در نواحی گرمسیر) دیده می‌شود. حضور رادیکال‌های آزاد به از بین رفتن ویتامین E در مواد خوراکی و در داخل تخم‌مرغ منجر خواهد شد. وقوع این وضعیت عموماً در ۲۰-۱۰ روزگی برجسته‌تر است و شاید به مرگ بیش از ۱۰ درصد از پرندگان گله منجر شود. آتاکسی یا عدم تعادل و در نهایت زمین‌گیری و حرکات دوچرخه‌ای اندام حرکتی خلفی در پرندگان درگیر قابل مشاهده خواهند بود. ضایعات پس از مرگ، شامل خونریزی‌های نقطه‌ای مخچه و بعضاً مغز نیز قابل ردیابی هستند. به‌علاوه، مالاسیا یا نرم شدگی مغز نیز شاید قابل مشاهده باشد. همچنین، از طریق انجام بررسی هیستوپاتولوژیک بافت مغز پرندگان درگیر، تأیید وقوع این وضعیت امکان‌پذیر است. مواردی همچون کمبود تغذیه‌ای سایر ویتامین‌ها از جمله ویتامین A، تیامین و پیریدوکسین، برخی عفونت‌های ویروسی از جمله اپیدمیک ترمور و مسمومیت با سموم ارگانو فسفره را باید به‌هنگام تشخیص تفریقی این وضعیت در نظر داشت. وضعیت گله‌های دچار آنسفالومالاسی تغذیه‌ای، با مصرف ویتامین E در آب آشامیدنی و استفاده از ترکیبات آنتی‌اکسیدان از قبیل مکمل‌های ویتامین E در دان، بهبود خواهد یافت. هرچند پرندگان درگیر در اکثر موارد به‌صورت کامل بهبود پیدا نخواهند کرد.

*     دیاتز ترانسوداتیو [۲] در مرغانی که با جیره‌های کمبوددار از نظر ویتامین E یا دارای رادیکال آزاد تغذیه می‌شوند، دیده می‌شود. ترشح ترانسودا در نتیجة دژنراسیون اندوتلیوم عروق خونی و به‌علت تراوش پلاسما به داخل بافت‌های اطرافی اتفاق می‌افتد. ترشحات ترانسوداتیو در صورت استفاده از فرآورده‌های تجاری دارای مقادیر کافی سلنیوم (ppm 0/3-0/1، ترجیحاً به‌شکل ارگانیک (سلنومتیونین) که نسبت به‌شکل غیرارگانیک آن، سلنیت سدیم قابل دسترس‌تر است)، رفع خواهند شد.

*     دیستروفی عضلانی [۳] در عضلات اسکلتی، سنگدان و عضلة قلب اتفاق می‌افتد. باید در نظر داشت که اثرات ناشی از کمبود ویتامین E در صورت حضور کمبود همزمان اسیدهای آمینة گوگرددار و سلنیوم تشدید می‌شود.

پیشگیری و درمان

*     از نگهداری خوراک آماده برای دوره‌های زمانی بیشتر از ۴ هفته خودداری شود؛

*     افزودن آنتی‌اُکسیدان‌های شیمیایی درصورتی‌که ذخیره‌سازی طولانی‌مدت خوراک ضرورت دارد؛

*     تجویز مکمل‌های درمانی حاوی ویتامین E و سلنیوم از قبیل کیمیا لویت ای® (حاوی ویتامین E و B12، ال-کارنیتین، سوربیتول، منیزیوم و کلسیم)، کیمیا سلنیت-ای® (حاوی سلنیوم و ویتامین‌های E، D3 و B12) و کیمیا ای- سلن® (حاوی ویتامین E و سلنیوم به‌شکل سلنیت سدیم)