درمان آرتروز با طب سوزنی

از آنجایی که اکثر افراد معمولاً این تصور را در ذهن دارند که طب سوزنی فقط برای تسکین دردها کاربرد دارد، احتمالاً بیماری آرتریت (التهاب مفاصل) از شایعترین بیماریهایی است که بیماران برای درمان خود به یک متخصص طب سوزنی مراجعه می کنند.
در طب غربی اکثر موارد آرتریت را بصورت آرتروز (استئوآرتریت) یا آرتریت روماتوئید تقسیم بندی می کنند. آرتروز بیماری ای است که بر اثر فرسودگی مفصل ها ایجاد می شود و بنابراین بیشتر در افراد مسن دیده می شود. در افراد جوان، این بیماری معمولاً در مفصل هایی بروز می کند که قبلاً دچار صدمه شده باشند. این بیماری مفصل های بزرگ را گرفتار می کند (مفصل هایی مثل مفصل لگن و مفصل زانو). هنگامی که سطوح طبیعی مفصلی فرسوده شده و از بین می روند، تجمعاتی از کلسیم در آن ایجاد می شوند و بیمار متوجه می شود که مفصلش سفت شده و دردناک می گردد (بخصوص در هنگام حرکت دادن مفصل). از سوی دیگر، بیماری آرتریت روماتوئید یک بیماری التهابی است که می تواند افراد را در هر سنی گرفتار کند (حتی بچه ها نیز ممکن است دچار این بیماری شوند). بطور کلی در بیماری آرتریت روماتوئید، مفصل های کوچکتر دچار مشکل می شوند و ملتهب و تغییر شکل می یابند. بعضی از این بیماران بطورکامل بهبود می یابند در حالی که عده ای دیگر ممکن است از کار افتاده و زمین گیر شوند. با اینحال اکثر افرادی که دچار آرتریت روماتوئید می شوند بدون اینکه دچار موارد شدید آن گردند درجاتی از ناتوانی را تجربه می کنند. بنا به دلایلی، این بیماری در بین خانمها شایعتر از مردان می باشد.

ویژگی هر دو نوع این آرتریت ها آن است که مفصل ها دردناک و سفت می شوند و ممکن است متورم شده و باد کنند. در طب سنتی چین، این علایم و مشکلات را به انسداد جریان چی (QI) در بدن نسبت می دهند که این وضعیت یا بر اثر گرفتاری مریدین ها به علت تهاجم عوامل خارجی ایجاد می شوند و یا بر اثر صدمه دیدن یک مریدین ایجاد می گردد. صدمه به یک مریدین ممکن است در ابتدا بصورت کاملاً موضعی در یک جا باشد اما اگر درمان نگردد اختلال در جریان چی (QI) ممکن است گسترش یافته و سایر مریدین ها را نیز گرفتار سازد. برای مثال، اگر یک فوتبالیست دچار صدمه ای در زانویش شود، زانوی او متورم و کبود می شود.
. این وضعیت بعد از مدتی بهبود یافته و زانو به وضعیت طبیعی خود باز می گردد. از سوی دیگر، اگر این فوتبالیست سعی کند که قبل از بهبودی کامل، دوباره فوتبال بازی کند، این وضعیت می تواند با بهبودی او تداخل نموده و باعث مزمن شدن مشکلش شود. در طب غربی این وضعیت این چنین شرح داده می شود که یک صدمه اولیه باعث بروز واکنشی در مفصل می گردد که با فشارها و استرس های بیشتری که بر آن وارد می شود منجر به یک وضعیت التهابی مفصل (آرتریت) می شود. اما طب سنتی چین عقیده دارد که صدمه اولیه باعث بروز اختلال در جریان چی (QI) در مریدین کیسه صفرا می شود. از آنجایی که جریان چی(QI) به حالت طبیعی خود باز نمی گردد، این اختلال گسترش یافته و به مریدین مثانه، معده، کبد، کلیه و طحال انتشار می یابد.
این انسداد جریان چی (QI) است که باعث بروز درد و تورم در مفصل می شود. یک متخصص طب سوزنی با زدن سوزن به نقاط خاصی می تواند این انسداد را برطرف نموده و مشکل بیمار را حل نماید. با اینحال بیماری آرتریت اغلب در بیش از فقط یک مفصل رخ می دهد و مثال این فوتبالیست، یک مثال مشخص بیمار مبتلا به آرتریت نمی باشد.
اجازه دهید یک مثال دیگر را بیان کنم. یک خانم میانسال با شکایت از درد در مفاصلش به یک متخصص طب سوزنی مراجعه نموده است. او این مشکل را چندین سال است که دارد و به تدریج نیز دردش بیشتر شده است. مشکل او به ویژه در آب و هوای سرد و مرطوب بدتر می شود. او متوجه شده است که در ماههای تابستان، حالش بهتر بوده و تحرک بیشتری دارد. دردی که در مچ دستهایش دارد و نیز درد و گزگز انگشتانش باعث شده است که نتواند بخوبی از انجام کارهای خانه، خیاطی کردن و یا نامه نوشتن برآید.
دو نکته مهمی که در شرح حال این بیمار وجود دارد آن است که (1) وضعیت او مزمن بوده و (2) مشکل او با سرما و رطوبت بدتر می شود. بنابراین به نظر می رسد که رطوبت و سرما ممکن است از عوامل خارجی ایجاد کننده بیماری او باشند.
در معاینه این بیمار مشخص شد که اطراف مفاصل گرفتار او مقداری تورم وجود دارد. این وضعیت نیز بیانگر آن است که انسدادی در جریان چی (QI) وجود دارد. زبان او دارای پوشش نازک، مرطوب و سفید می باشد که نشان دهنده تهاجم سرما و رطوبت به بدن می باشد. و بالاخره اینکه نبض او عمیق و آهسته می باشد. چنین نبضی بیانگر آن است که بیماری او داخلی (و بنابراین مزمن) بوده و ماهیت آن سرد می باشد.
برای درمان این بیمار، متخصص طب سوزنی از نقاطی استفاده می کند که تهاجم سرما و رطوبت را از بین برده و انسدادی که در جریان چی (QI) وجود دارد را برطرف نماید. بعلت مزمن بودن بیماری، تولید چی (QI) حفاظتی بدن نیاز به تحریک دارد تا به بیمار کمک نماید که با بیماری اش مقابله کند. همچنین متخصص طب سوزنی ممکن است از نقاطی در دست و مچ دست استفاده نماید تا از مشکلات بیمار کم کند. اکنون به بیمار دیگری نگاه می کنیم که از نظر طب غربی دچار یک حمله حاد آرتریت روماتوئید شده است. موضوع جالب در اینجا آن است که هر دوی این بیماران (چه بیمار مبتلا به آرتریت روماتوئید مزمن و چه بیمار مبتلا به نوع حاد آن) توسط طب غربی با یک نوع از داروها درمان می شوند (داروهای مسکن، ضد التهاب و احتمالاً کورتون ها). با اینحال از نظر یک متخصص طب سوزنی، درمان این دو بیمار کاملاً با یکدیگر متفاوت خواهد بود زیرا مشکل آنها با هم تفاوت می کند.
این بیمار دومی یک خانم سی ساله است که اخیراً دچار ورم و درد در مفاصلش شده است. او دچار تب خفیفی است و مفاصل مبتلایش قرمز و گرم هستند. درد مفاصل او مانند بیمار قبلی ثابت نمی باشد. بعضی از روزها زانوهایش خیلی دردناک هستند و بعضی از روزها مچ دستهایش دردناک می شوند. گاهی اوقات نیز مچ پاهایش مشکل ساز می گردند.
با توجه به شرح حال این بیمار، متخصص طب سوزنی متوجه می شود که تهاجم گرما (ایجاد قرمزی مفاصل و تب) و باد (انتقال درد از یک مفصل به مفصل دیگر) باعث بروز مشکل در این بیمار شده است. با مشاهده صورت گُر گرفته بیمار مشخص می شود که یک بیماری گرم (داغ) وجود دارد. زبان بیمار قرمز بوده و دارای پوشش زرد می باشد. نبض او نیز سریع و پرقدرت است. تمام این علایم نشان دهنده آن است که تهاجم گرما به بدن صورت گرفته است. در مورد این بیمار نیز باید هدف از درمان آن باشد که عوامل خارجی مهاجم که باعث بیماری شده اند (یعنی گرما و باد) از بدن بیمار دفع شوند و انسداد جریان چی (QI) برطرف گردد. هنگامی که جریان چی (QI) دوباره در بدن جریان طبیعی خود را به دست بیاورد و گرما و باد نیز دفع شوند، مفاصل بیمار نیز به حالت طبیعی خود باز خواهد گشت.
نقاط مورد استفاده در طب سوزنی در درمان آرتروز (استئوآرتریت) عبارتند از: LI4 – LI5 – ST36 – SP10 – SI 4 – SJ 3 – SJ4 – SJ5 – SJ6 – REN6
نقاط مورد استفاده در طب سوزنی در درمان آرتریت روماتوئید عبارتند از: LI11 – LI15 – ST45 – UB12 – SJ5