ترک اعتیاد متادون

ترک اعتیاد متادون

متادون چیست ؟
متادون یکی از داروهای آگونیست افیونی محسوب می شود. داروهای آگونیست افیونی، موادی هستند که در بدن مانند مواد افیونی طبیعی( تریاک ) و نیمه طبیعی ( هروئین ) عمل می کنند.(متادون یک داروی مخدر قوی است)
متادون اولین‌بار در زمان جنگ جهانی دوم در کشور آلمان ساخته شد. زمانی که عرضة تریاک در اروپا به دلیل آغاز جنگ جهانی دوم متوقف شد مصرف کنندگان تریاک دراروپا و خصوصاً در آلمان که تعدادشان کم نبود با مشکل جدی مواجه شدند. در میان مصرف کنندگان آلمانی ، مقامات عالیرتبه نظامی نیز از جمله هرمان‌گورینگ (جانشین هیتلر) به چشم می‌خوردند. شیمی دانان و شرکت‌های داروسازی آلمان به سفارش مسئولین کشور ماده‌مخدر مصنوعی جدیدیی تولید کردندکه به خشخاش متکی نبود. شیمی‌دانان موفق به تولید دارویی شدند که نه تنها مؤثر بود بلکه ماندگاری آن نیز در بدن بیشتر از سایر مواد مخدر بود.
مدت زمان تأثیر هروئین در بدن حدود 2 ساعت است در نتیجه مصرف کنندگان نیاز دارند که چندین‌بار در روز از این ماده استفاده کنند درحالیکه این دارو میانگین بین 24 تا 74 ساعت ، با درنظر گرفتن میزان مصرف و سوخت و ساز بدن افراد ، تداوم دارد . نام این دارو یا ماده مخدر مصنوعی متادون بود. با گذشت زمان متادون داروی منتخب پزشکانی شد که سعی در درمان بیماری اعتیاد و وابستگی به موادمخدر داشتند و دارند .
متادون به چه شکل استفاده می‌شود ؟
متادون ماده‌مخدر مصنوعی است که به صورت قرص ، شربت و آمپول مورد استفاده قرار می‌گیرد و نوع قرص و شربت آن با دوزهای مشخص به طور خوراکی مصرف می‌شود. این ماده می‌تواند معمولاً خماری و اشتیاق معتادان به هروئین را تا 24 ساعت کنترل کند. بیماران معمولاً از نظر فیزیکی به همان اندازه به متادون وابسته هستند که به هروئین و یا هر ماده‌مخدر دیگری وابسته بودند .
معتادان پس از هر بار استفاده از هروئین و گذشت ساعات اوج نشئگی ، مدت زمان کوتاهی حالات طبیعی داشته و پس از آن با خماری روبرو می‌شوند . این خماری و حس نیاز می‌تواند عوارضی شبیه به آنفلوآنزا با درد ، اضطراب و افسردگی………. داشته باشد .
این دوره یا سیکل تکراری ، هر 4 تا 8 ساعت با استفاده از هروئین تکرار می‌شود. این دوره یا سیکل با استفاده از متادون قابل کنترل است. چرا که متادون با سرعت کمتری به سیستم بدن وارد و رها می‌شود و مدت طولا‌نی‌تری از هروئین و یا هر موادمخدر دیگری در بدن باقی می‌ماند. موادمخدر با گیرایی کوتاه مدت مانند هروئین  و مرفین باعث ایجاد و تداوم نوعی فرایند غیرطبیعی در مغز شده که باعث اختلال در احساس سلامتی و روند عملکرد طبیعی بدن می‌شوند .
استفاده از متادون در شرایط قطع مصرف مواد مخدر باعث قطع بسیاری از این روندهای تخریبی شده و بسیاری از عملکردهای بیولوژی سیستم عصبی را به حالت طبیعی در می‌آورد .

فارماکولوژِی متادون(داروشناسی)
1.    ـ آگونیست گیرنده مواپیوییدی است که اثرات ضد درد و سرخوشی و سایر اثرات مواد شبه مرفینی را داراست.
2.    ـ به صورت خوراکی مصرف شده و طولانی اثر است.
3.    ـ وقتی متادون خورده می‌شود نیم ساعت بعد اثرش شروع شده و 2 الی 6 ساعت بعد (به طور متوسط 3 ساعت بعد) اثرش به حداکثر می‌رسد.
4.    ـ نیمه عمر متادون در کودکان حدود 15 ساعت و در بزرگسالان حدود 15 تا 40 ساعت است (برخی کتاب‌ها 22 تا 56 ساعت و به طور متوسط 24 ساعت). پس در کودکان بهتر است متادون در دو وعده و در بزرگسالان در یک وعده تجویز شود.
5.    ـ نیمه عمر به عوامل متعددی مرتبط است.
مدت زمانی را که طول می کشد تا نصف مقدار متادون خورده شده از بدن خارج شود نیمه عمر متادون می گویند. وقتی برای اولین بار شخص متادون مصرف می کند این زمان بطور متوسط 15 ساعت است. جالب است بدانید که از روز سوم درمان به بعد این زمان افزایش یافته و به 48 ساعت هم می رسد. پس مصرف متادون در چند وعده تنها ممکن است در روزهای اول و دوم آنهم تحت نظارت پزشک منطقی باشد. از روز سوم متادون فقط در یک وعده باید مصرف شود.
عوامل موثر بر نیمه عمر متادون
1.    جنسیت
2.    این که اولین بار است متادون مصرف کرده‌اند یاخیر.
3.    چه مدت روی درمان با متادون بوده‌اند.
4.    بیماری کبدی
5.    استفاده از میوه گریب فروت
6.    مصرف برخی داروها که آنزیم‌های کبدی راتحریک می‌کنند
7.    مصرف برخی داروها که آنزیم کبدی را مهارمی‌کنند.
8.    موادی که PH ادرار را پایین  بیاورد.
9.    موادی که PH ادرار را بالا می‌برند.

روش‌هایی برای به حداقل رساندن آسیب‌های تداخلات دارویی متادون
1ـ گرفتن تاریخچه مصرف دارویی و نتایج حاصل از مصرف داروها و تست‌های آزمایشگاهی
2ـ وقتی هر دارویی را به رژیم درمانی بیمار اضافه می‌کنید، با مقادیر کم شروع و به آهستگی مقدار دارو را بالا ببریم و بیمار را از نزدیک کنترل نماییم.
3ـ به بیمار در مورد خطرات تداخلات دارویی آموزش دهیم.
4ـ تجویز داروهایی که تداخل با داروهای اپیوییدی نداشته یا حداقل تداخل را داشته باشد.
5ـ در نظر گرفتن این موضوع که تجویز متادون همراه با برخی غذاها شاید در میزان جذب آن تأثیر گذارد.
6ـ رژیم‌های دارویی را ساده کنیم تا تحمل آن‌ها برای بیمار آسانتر باشد.
7ـ مقدار تجویزی داروهای اپیوییدی را بر اساس پاسخ بیمار تنظیم کنیم تا به این ترتیب از علایم محرومیت یا مسمومیت جلوگیری شود.
8ـ انجام آزمایش‌ها و کنترل سطح سرمی داروها و آموزش عوارض جانبی و علایم مسمومیت به بیمار را افزایش دهیم.
9ـ به بیمار در خصوص بیماری‌هایی که بر ایجاد عوارض جانبی و تداخلات دارویی مؤثرند (مثل بیماری کبدی)، آگاهی دهیم.
تجویز متادون در بیماران کبدی و بیماران پیر:
در افراد پیر و بیماران کبدی  به علت متابولیسم کبدی کندتر باید متادون با احتیاط بیش‌تر تجویز شود. ویزیت روزانه شوند و مقدار متادون با سرعت بسیار کمی افزایش یابد تا مسمومیت ایجاد نشود. در این بیماران، با مقدار کمی متادون، البته در طی چندین روز به احتمال زیاد مسمومیت ایجاد خواهد شد. چرا که متادون متابولیزه نشده و به خوبی دفع نمی‌شود. بنابر این در طی چندین روز جمع شده و می‌تواند مسمومیت با متادون را ایجاد کند.
تأثیرات متادون
از معمول‌ترین عوارض استفاده از متادون می‌توان از خواب‌آلودگی ، منگی ، ضعف ، ناخوشی ، خشکی دهان ، اختلال دریچه پروستات و تأخیر در روند ادرار طبیعی ، یبوست و یا نوسان تنفسی نام برد .
حساسیت پوستی ، کهیر ، خارش ، سردرد ، سرگیجه ، فقدان تمرکز ، احساس مستی ، گیجی ، افسردگی ، ضعف بینایی ، رنگ پریدگی ، عرق کردن ، طپش قلب ، حالت تهوع و استفراغ از عوارض احتمالی استفاده از متادون می‌باشند.
از غیرمعمول‌ترین عوارض استفاده از متادون می‌توان از حساسیت ، اُفت فشار خون که باعث ضعف و از حال‌رفتگی می‌شود ، سردرگمی ، توهم ، عدم تعادل در راه رفتن ، رعشه ، پرش عضلات و ضعف عضلانی نام برد. استفاده از متادون خطر انسداد و از کار افتادگی کلیه‌ها را نیز همراه دارد .
علائم استفاده مفرط (overdose) یا استفاده بیش از حد متادون شامل موارد ذیل می باشد:
خواب‌آلودگی ، گیجی ، رعشه ، تشنج ، منگی که منجر به کما می‌شود ، سرمای بدن ، افت فشار خون و کندی نسبی ضربان قلب می‌باشد .
آشنایی با علایم مسمومیت متادون می تواند بیمار یا همراهان بیمار را از خطر آگاه کند و مانع بدتر شدن اوضاع بیمار شود.
علایم مسمومیت با متادون را به خاطر داشته باشید:
• تکلم بریده‌بریده
• راه رفتن بی‌ثبات
• اختلال در تعادل
• خواب آلودگی
• حرکات کند بدنی
مسمومیت با متادون یک اورژانس پزشکی است و اقدام فوری را طلب می‌کند. مسمومیت می‌تواند به حالات زیر منجر شود:
• اغماء (بیمار قابل بیدار کردن نیست، خرخر تنفسی دارد، تون عضلانی اندام‎ها کاهش یافته و سیانوزه است)
• ایست تنفسی و کاهش اکسیژن رسانی به مغز
• مرگ
هدف درمان از طریق متادون
به دلایل زیر برای افرادی با ملاک های خاص ، درمان نگهدارنده با متادون توصیه می شود که مزیت های زیادی نسبت به ادامه مصرف دارد . مصرف متادون در یک وعده یکی از نکات طلایی درمان نگهدارنده با متادون است
1.    عرضه ارزان : به دلیل ارزان بودن درمان با متادون فرد مجبور به مصرف مواد گران قیمت و صرف هزینه های خانمان برانداز و احیانا دزدی نیست.
2.    عرضه خوراکی و غیرتزریقی : به دلیل عدم مصرف تزریقی احتمال بسیاری از بیماری های مسری نظیر هپاتیت ایدز و مشکلات قلبی و … کم می شود.
3.    خالص و بهداشتی : بسیاری از موادی که معتادان مصرف می کنند ناخالصی های زیادی دارد که هر کدام ضررهای خاص خود را دارد در حالی که داروی متادون در کارخانه و تحت شرایط استریل تهیه می شود و هیچ گونه ناخالصی ندارد.
4.    اثر ملایم و بطئی : بسیاری از موادی که توسط افراد معتاد مصرف می شوند سریعا وارد بدن می شوند و سریع نیز خارج می شوند برای همین افراد تغییرات سریع خلقی پیدا می کنند که بسیار شدید بوده و برای اطرافیان قابل قبول نیست و نمی توانند چرت زدن یا پرحرفی بیمار را تحمل کنند در حالی که متادون به آرامی وارد بدن شده و به آرامی خارج می شود لذا تغییرات خلقی زیادی ندارند و رفتارهای آنها معمولی تر می شود.
5.    عرضه در مراکز سالم و توسط اشخاص درمانگر: این مزیت باعث عدم برخورد فرد با محیط های آلوده و افراد ناباب می گردد در نتیجه فرد در معرض ریسک کمتری از نظر درگیری و قانون شکنی و تبعات ناشی از آن قرار می گیرد و با افرادی نظیر پزشک و روانشناسان و پرستاران برخورد دارد که احترام او را نگه داشته و با او به مهربانی برخورد می کنند.
6.    تهیه مواد از راه قانونی و تحت نظارت دولت : در درمان با متادون فرد مواد جایگزین را از راه کاملا قانونی تهیه می کند و مصرف او کاملا تحت کنترل است و نیازی به نقض قانون ندارد.
7.    نظارت دقیق بر مصرف : بسیاری از مصرف کننده مواد غیر قانونی بر اثر مصرف بیش از اندازه دچار مسمومیت می شوند و جان خود را از دست می دهند در حالی که در زمان درمان با متادون احتمال مسمومیت به دلیل نظارت پزشک بسیار کم و بعید است. از طرف دیگر نظارت دقیق باعث می شود فرد از نظر مصرف مواد دیگر تحت پایش قرار گیرد و امکان مصرف مواد دیگر نیز کمتر می شود.
منفعت های درمان نگهدارنده با متادون
1.    فرد دیگر نیازی به تهیه پول مواد مخدر ندارد و در نتیجه بزهکاری برای تهیه پول مواد کاهش یافته و در نهایت رفاه خانواده افزایش می یابد.
2.    کنترل علائم ترک مواد باعث می شود که فرد ثبات روانی و رفتاری داشته باشد و کاهش پرخاشگری باعث تغییر مثبت شخصیتی و بهبود می شود.
3.    حذف مسئله تزریق : احتمال انتقال ویروس HIV که عامل بیماری AIDS است با تزریق مواد مخدر و استفاده از سرنگ مشترک 68% است که عامل مهمی در گسترش این بیماری است و این افراد ویروس این بیماری را به همسر و شریک جنسی خود منتقل می کنند که با مصرف متادون این احتمال صفر می شود . اگر حتی هیچ یک از فایده های درمان با متادون را قبول نکنیم ، همین یک فایده درمان با متادون را توجیه می کند.
4.    کاهش پرداخت پول به دلالان مواد: با وارد شدن هر فرد وابسته به مواد مخدر به درما ن نگهدارنده با متادون یک مشتری از چرخه مصرف مواد خارج می شود که طبیعتا به ضرر دلالان مواد و کاهش سود آنها است.
5.    کاهش مسمومیت و در نتیجه مرگ و میر از مواد مخدر : در صورتی متادون تحت نظارت تیم درمانگر مصرف شود احتمال مسمومیت و مرگ و میر ناشی از مصرف مواد مخدر کاهش می یابد.
6.    مشارکت بالا در درمان : نسبت به سایر درمان ها بیماران ماندگاری بیشتری در درمان دارند و عملا در درمان موفق تر هستند که نشان دهنده اثر بخشی درمان است.
7.    جلب همکاری خانواده : به دلیل مدت زمان طولانی درمان و ماندگاری فرد بیمار در درمان و احتمال کم مصرف مواد در هنگام درمان ، اعتماد و امید خانواده به درمان بیشتر شده و امکان همراهی خانواده در جهت بازسازی شرایط اجتماعی و فردی و روانی به طور صحیح بالا می رود.
8.    کاهش انگ معتاد بر بیماران وابسته به مواد مخدر : وقتی که بیمار در درمان قرار می گیرد نگاه جامعه نسبت به او کم کم عوض می شود و به او به جای مجرم به دیده یک فرد نیازمند کمک نگاه می کنند.
9.    تماس طولانی با درمانگران: فراموش نکنیم که افراد وابسته به مواد به دلیل مصرفشان با افراد مجرم سرو کار خواهند داشت و فرصتی برای برقراری یک رابطه محترمانه اجتماعی ندارد لذا در طول درمان با متادون می توانند برقراری روابط سالم را تجربه کنند و یاد بگیرند.
10.    کاهش عوارض مواد ناخالص افزوده شده به مواد مخدر: دلالان مواد مخدر با هر بار معامله مواد مخدر ناخالصیهایی به مواد می افزایند که طبیعتا عوارض آنها به مصرف کننده مواد تحمیل می شود. درمان با متادون فرد را از عوارض این ناخالصی ها و بیماریهای ناشی از آن می رهاند.
11.    درمان با متادون آمادگی روانی برای جدایی دائم فرد را از مواد مخدر ایجاد می کند .درمان با متادون به فرد کمک می کند برای مدت های طولانی از اعتیاد و رفتار اعتیادی و عوارض اجتماعی اعتیاد به دور باشد و بتواندبه بازسازی ساختار روانی و اجتماعی خود بپردازد در نتیجه امکان ترک نهایی و جداشدن از مواد مخدر با بهبود وضعیت زندگی فرد و ثبات یافتن زندگی بیشتر می شود.
عوارض متادون :
هنگامی که مقدار تجویز شده بسیار کم باشد علائم شبیه به آنفلوانزا است وشامل موارد زیراست:
1.    آبریزش بینی، عطسه
2.    سیخ شدن موها
3.    دردهای شکمی‌
4.    دردپشت ومفاصل
5.    احساس ضعف جسمی
6.    افزایش درجة حرارت بدن و احساس سرما
7.    از دست دادن اشتها
8.    تعریق
9.    لرزش
10.    تحریک پذیری و پرخاشگری
11.    اسپاسم ماهیچه ای وپرش عضلانی
12.    اختلال درخواب
13.    تهوع و استفراغ
14.    ولع برای مواد
15.    خمیازه
16.    اسهال

علائم ناشی از مصرف متادون به مقدار زیاد عبارتند از:
1-    خواب آلودگی و چرت زدن
2-    تهوع واستفراغ
3-    طپش قلب
4-     ضعیف شدن نبض و کاهش فشار خون
5-     تنفس سطحی
6-    سرگیجه
7-    مردمک نوک سنجاقی
8-    اختلال در عملکرد جنسی
9-    کاهش دمای بدن
10-    گردش خون ضعیف
بعضی افراد ممکن است عوارض را تجربه کنند که ارتباطی با دوز مصرفی متادون ندارد:
1-    تعریق (فردبایدحداقل دولیتر آب در روز بنوشدتا دچارکمبود آب بدن نشود(
2-    یبوست
3-    درد ماهیچه‌ها ومفاصل
4-    کاهش میل جنسی
5-    جوش‌های پوستی و خارش
6-    تسکین
7-    احتباس مایع
8-    کاهش اشتها، تهوع و استفراغ
9-    دردشکمی
10-    پوسیدگی دندان
11-    بی نظمی‌درقاعدگی
این عوارض مدت کوتاهی پس ازمصرف متادون فروکش می‌کند.
ترک اعتیاد متادون – ترک متادون
کسانى که متادون مصرف مى کنند، مسلماً نسبت به برخى اثرات آن تحمل پیدا کرده و در صورتى که دارو را به شکل منظم دریافت نکنند، دچار علائم ترک مى شوند.
بنابراین قطع مصرف ناگهانی متادون همان علائم قطع مصرف مواد مخدر را داشته و می تواند برای فرد خطرناک باشد.
درمان شامل:
1-    کاهش مقدار مصرف متادون تحت نظر پزشک بصورت تدریجی
2-    بستری در یک مرکز مجهز درمانی