ضوابط نورپردازی موزه ای

نورپردازی در موزه ها

موزه گنجینه ای ارزشمند از فرهنگ و هنر است که نگهداری و حفاظت از آثار اولین وظیفه هر ملتی نسبت به گذشتگان و نوادگان آن است.آیندگان درمورد ما قضاوت خواهند کرد.

در این مهم یکی از اصلی ترین فاکتورهای موثر در جلوگیری از تخریب آثار نورپردازی آنهاست.

 

نکات کلیدی در نورپردازی موزه ها:

1-           خوب دیدن شی از هر نظر که شامل انتخاب دمای رنگ مناسب برای رویت رنگ اصلی شی ، زاویه تابش مناسب برای رویت بهتر فرم و حجم آن و نیز جلوگیری از خیرگی چشم می باشد.

2-           محدودیت هایی که در رابطه با نگهداری اشیاء وجود دارد.

3-           حفاظت از شی در مقابل نورهای مضر مادون قرمز که باعث تسریع در فعل و انفعالات شیمیایی می گردد و اشعه ماورای بنفش که اثر سوئی بر مواد می گذارد و رنگ را از بین می برد.

لازم به توضیح است اشیاء با ارزش از نظر میزان حساسیت به نور دسته بندی می شوند؛ فلز و سفال و سرامیک در صورتی که روی آنها نقاشی نباشد (اجسام منقوش حساسیت بالاتری دارند) و کاغذ، ابریشم، تابلو نقاشی و ... .

در هر حال بایستی لیست الکتروکامپ و مشخصات اشیاء در اختیار نورپرداز قرار گیرد که با توجه به حساسیت ، نورپردازی خاص خود را داشته باشند. مثلاً برای نور پردازی نسخ خطی چون بسیار حساس هستند 50 لوکس ( نهایتا 3 ساعت در روز ) نور تنظیم    می شود.

4-           دفع کردن حرارت منبع نور

5-           صرفه جویی در مصرف انرژی

6-           سهولت تعویض یا تعمیر منابع نوری

7-           برنامه ریزی نگهداری و ارتقاء سیستم نورپردازی

 

بررسی اثرات نورهای طبیعی و مصنوعی بر مواد و اشیاء با ارزش :

بدون در نظر گرفتن اثر رطوبت و دما بر تخریب مواد و رابطه آن با نور ، به بررسی نتایج علمی و عملی از منابع مختلف    می پردازیم.

دانشمندان در نخستین بررسی ها دریافتند که در شدت نور یکسان ، نورهای با طول موج کوتاه پتانسیل بیشتری نسبت به نورهای با طول موج بالاتر در تخریب مواد دارند که آن هم به دلیل انرژی بالا می باشد . در این بررسی ها با قراردادن یک برگ کاغذ با کیفیت پائین، بوم های نقاشی وآبرنگ و بررسی اثر نورهای مختلف « فاکتورنسبی تخریب » برای هر طول موج و نهایتاً منابع نوری تعریف گردید.

« فاکتور نسبی تخریب » به رابطه بین اثر نامطلوب نور ، طول موج نور تابیده ، منبع نور و دمای نور( رنگ نور ) اطلاق می گردد.

نتایج نشان می دهد که فاکتور نسبی تخریب نور طبیعیی فیلتر شده فاقد اشعه های UV و IR ، سه تا چهاربرابر نور مصنوعی لامپ های التهابی می باشد . در موادی که خاصیت بازتاباندن نور را دارند این اثرات بسیار کمتر قابل مشاهده است.الکتروکامپ

البته ذکر این نکته ضروری است که احتمال خطر تخریب در مواد و بخش های مختلف اشیاء حساس به نور بسیار متفاوت است و این نتایج به صورت عمومی قابل اطمینان و اجراء می باشد.

جدول مقایسه ای فاکتورنسبی تخریب در منابع نوری کلاسیک

Lamp and Filter

(منبع نور)
    

Source Color Temperature or CCT

(دمای رنگ)
    

Relative Damage Potential

(فاکتورنسبی تخریب)

Tungsten halogen
    

3000°K
    

1.04

Cool white fluorescent
    

4000°K
    

1.37

Sun + Daylight
    

5000°K
    

1.71

Daylight fluorescent
    

6000°K
    

2.01

 

براساس این جدول استفاده از نورمهتابی به رنگ اصطلاحاً آفتابی با دمای رنگ 6000 کلوین، در یک مجموعه موزه ای حساس به نور می تواند دو برابر بیش از نور هالوژن تخریب احتمالی ایجاد کند.

پس از آن بررسی برروی لامپ هالوژن و LED در مارک های مختلف و شدت نور همسان صورت گرفت.کلیه مقادیر با لوازم اندازه گیری استاندارد و طبق نظر CIE انجام شد . در این بررسی پتانسیل تخریب نسبی هالوژن 1 در نظر گرفته شده است.

 

جدول مقایسه ای فاکتورنسبی تخریب در منابع نوری LED و هالوژن

Lamp and Filter

(منبع نور)
    

Source Color Temperature or CCT

(دمای رنگ)
    

Relative Damage Potential

(فاکتورنسبی تخریب)

MR-16, No Filter
    

T-H 3000⁰K
    

1.00

MR-16, UV filter
    

T-H 3000⁰K
    

0.96

Ledtronics, No Filter
    

LED 3200⁰K
    

0.86

Cree MP-L, No Filter
    

LED 3500⁰K
    

0.93

Solux, No Filter
    

T-H 4700⁰K
    

1.37

Solux, UV Filter
    

T-H 4700⁰K
    

1.14

 

همانطور که در جدول فوق مشاهده می شود نتایج، یافته های قبلی را تائید می کنند و همچنین اختلاف فاحشی بین منابع به چشم نمی خورد. اثر تخریبی هالوژن فیلتر شده 96/0 و LED در بدترین حالت 93/0 می باشد.