گیلاس زرد و سفید

پایه های گیلاس و آلبالو (Prunus avium L. P. cerasus)

گیلاس و آلبالو از تیره گلسرخیان به شمار می آیند و بومی مناطق جنوب شرقی اروپا و آسیای غربی هستند. گیلاس احتمالا" از منطقه ای بین دریای سیاه و دریای خزر منشأ گرفته است. برخی از ارقام گیلاس خود نا سازگار و دگر نا سازگار هستند و نیاز به ارقام گرده دهنده دارند. از نظر مقاومت به سرما، گیلاس بینهلو و گلابی قرار دارد، در حالی که گیلاس با 500-1500 ساعت دمای کمتر از 77 درجه سانتی گراد از استراحت بیرون می آید. پایه های اولیه مورد استفاده درگیلاس و آلبالو در دنیا، پایه های بذری یا سلکسیون های کلونی بوده است. 

پایه های مهم

از پایه های گیلاس می توان به پایه های بذری گیلاس، آلبالو، محلب، مازارد ( گیلاس وحشی )، پایه های کلونی Colt (Prunus avium * pseudocerasus) و F 12/11 اشاره نمود. پایه های بذری گیلاس درختان تنومند تولید می کنند و مناسب خاک های زهکشی شده می باشند. در خاک های سنگین از پایه های مازارد استفاده می شود. پایه محلب برای خاک های شنی، آهکی و خشک مناسب است و پایه نیمه قوی بشمار می آید.

 آب و هوا

محلب مدت مدیدی برای خاک های خوب زهکشی شده در آب و هوای سردتر توصیه شده است. ریشه های مازارد در -10 تا -11 درجه سانتی گراد و محلب در -15 درجه سانتی گراد از بین رفتند.

خاک

خاک یکی از مهم ترین عوامل موفقیت تولید در مناطق کشت گیلاس و آلبالو می باشد. عموما" P.avium و P.mahaleb و P.cerasus به ترتیب با خاک های خوب زهکشی شده، لومی تا رسی و رسی سنگین به خوبی سازگاری دارند. ریشه های گیلاس و آلبااو، همانند سایر میوه های هسته دار به نسبت سطحی بوده؛ به 1-1/5 متر خاک نیاز دارند. برای گیلاس خاک های لمونی شنی و برای آلبالو خاک های لمونی رسی ارجح است. ریشه آلبالو در برابر خاک های مرطوب مقاومت بیشتری نشان می دهد، عدم زهکشی به گیلاس آسیب وارد می آورد.  

آفات و بیماری ها

تعداد زیادی از بیماری ها، حشرات و جوندگان در خزانه و باغ ها به درختان گیلاس و آلبالو صدمه می زنند.

نماتدها : روش ضدعفونی باغ های غیر اقتصادی گیلاس آلوده به نماتد Pratylenchus یا Xiphenema Sppبه ندرت می تواند درختان را زنده نگه دارد و از مرگ آن ها در مواردآلودگی شدید جلوگیری نماید.

فیتوفترا : حساسیت محلب به انواع فیتوفترا، مولد بیماری پوسیدگی ریشه، مشکل گستردهای است.فیتوفترای ریشه و پوسیدن تاج درخت یک مشکل جدی و یک بیماری خطرناک در دراز مدت برای درختان میوه است که باعث سنگی شدن میوه در شمال یونان شده است. گهگاهی ضایعات وسیع، کاهش محصول و مرگ درخت در قلمستان و باغات رخ می دهد.که این عارضه عواقب اقتصادی زیادی نیزبه همراه دارد.

بیماری X : بیماری ایکس در گیلاس و آلبالو با موجودی شبیه ویروس که میکوپلاسما نامیده می شود ایجاد می شود. عوامل مشابه دیگر بیماری ایکس غربی و چرمی شدن پوست را در غرب آمریکا ایجاد می کند.

ویروس ها : در گیلاس و آلبالو بیش از سایر درختان میوه هسته دار بیماری های ویروسی دیده می شود. بیماری های ویروسی در گیلاس به طریق مختلف از قبیل کمرنگی برگ و میوه، بد شکلی برگ و میوه و شاخه، کاهش محصول، کاهش قدرت نبات جدا شدن از محل پیوند، و نهایتا" مرگ گیاه بروز می نماید. درختان حامل ویروس های لکه خشکی، چروکیدگی برگ، کتابی شدن و سایر ویروس ها بدون علامت می باشند.

 سیستم تربیت

در بیشتر موارد ارقامی که بر روی پایه های محلب و مازارد پیوند خورده اند به صورت متفاوتی تربیت یا هرس نمی شوند. در کالیفرنیا آلبالوها را به روش محور مرکزی متغیر Modified central) leader ) هرس  می کنند. در مقابل گیلاس ها را به شکل جامی تربیت می کنند. در سیستم محور مرکزی متغیر، زاویه یبن شاخه های اصلی باز تر شده واین امر از انسداد پوست، صدمات زمستانی و در نتیجه بیماری های شانکر جلوگیری می کند. فرم شلجمی برای کنترل رشد طولی تاج درختان گیلاس مناسب است. در درختان بارور گیلاس حذف شاخه هایی که موجب افزایش رشد طولی تاج درخت می شوند ضروری می باشد. در درختان آلبالو برای توازن برگ و میوه، شاخه های باریک حذف شده و بقیه شاخه ها نیز از ارتفاع 20-30 سانتی متری هرس می شوند.پیرایش و هرس درختان گیلاس و آلبالو در ایران مرسوم نیست و در سایر نقاط دنیا نیز کوشش می شود میزان پیرایش در سطح در حداقل میزان نگه داشته شود.؛ زیرا پیرایش شدید در سال های اولیه باعث دیر به بار رفتن گیاه و کم شدن مقدار محصول می گردد. 

نام: گیلاس زرد ارومیه
منشا: ایران
زمان گل دهی: نیمه دوم فروردین
زمان رسیدن میوه: اوایل تیرماه
عمر اقتصادی: 30 سال
مشخصات میوه: درشت با رنگ زرد
پایه: آلبالو تلخ