دعوی مطالبه مهریه (مهرالمثل)

شرایط مطالبه مهریه

مهریه یکی از حقوق مالی زن به حساب می آید که هنگام عقد تعیین می گردد. البته تعیین مهریه قبل از عقد انجام می شود. مطابق قانون چنانچه قبل از عقد مهریه تعیین نشده باشد به عقد خللی وارد نمی کند و عقد نکاح به واسطه حتی عدم تعیین مهریه صحیح می باشد. پس از عقد با ایجاد مشکلات اولین راهکار زوجه اقدام به مطالبه مهریه می باشد. حال سوالاتی که در ذهن به وجود می آید این است که مطالبه مهریه چگونه است؟ شرایط مطالبه مهریه چگونه است؟ ماهیت حقوقی مهریه چیست؟ منظور از مهرالمسمی چیست؟ آیا مهرالمسمی باید واجد شرایط اساسی صحت معامله باشد؟ آیا در حقوق ایران از نظر مقدار برای مهریه حداقل و حد اکثری تعیین شده است؟ منظور از حق حبس در مهریه چیست؟ مهریه را چگونه مطالبه نماییم؟ برای اطلاع از سوالات فوق مقاله تهیه شده در موسسه حقوقی دادآوران نستوه که در گروه وکلای نستوه تهیه و تنظیم شده است را مطالبه نمایید.

یکی از شایع ترین دعاوی در دادگستری ایران دعوی مطالبه مهریه می باشد. در این مطلب تلاش داریم به زبانی ساده و گویا به بررسی برخی از ابعاد حقوقی دعوی مطالبه مهریه بپردازیم.

مهریه، صداق یا کابین مالی است که مرد بر اثر ازدواج به زن می دهد. نهاد مهریه در حقوق کشورهای غربی مسبوق به سابقه نیست و به طور کلی نهادی مذهبی و شرعی محسوب می گردد، این نهاد تحت تاثیر فقه امامیه وارد قانون مدنی ایران شده است. گفتنی است، مواد 1078 الی 1101 قانون مزبور به نهاد مهریه اختصاص دارد. در ادامه به بررسی ابعاد حقوقی نهاد مهریه و راه های مطالبه آن خواهیم پرداخت.

منظور از مهرالمسمی چیست؟

منظور ازمهرالمسمی، مهریه تعیین شده در حین عقد نکاح می باشد. به تعبیر بهتر هرگاه مهریه در زمان عقد نکاح تعیین شده باشد آن را مهرالمسمی می گویند. مهرالمسمی می تواند از جانب زوجین یا یکی از آن ها و یا از سوی شخص ثالث تعیین گردد. مهرالمسمی می تواند به شرح آتی باشد:

الف- عین معین باشد، نظیر آپارتمان، زمین، باغ، خودرو و...

ب- منفعت باشد، نظیر یک سال سکونت در یک خانه یا یک سال اجاره بها یک باب مغازه

ج- کار یا عمل باشد، منظور کار یا عملی است که ارزش اقتصادی داشته باشد نظیر آموزش زبا خارجی یا آموزش خیاطی حق باشد، این حق می تواند حق انتفاع یا ارتفاق باشد یا حتی یک حق دینی باشد. مثلاً شوهر تعهد می نماید مقدار معینی وجه رایج یا سکه به عنوان مهریه پرداخت نماید.

آیا مهرالمسمی باید واجد شرایط اساسی صحت معامله باشد؟

مهریه یک قرارداد مالی مابین زن و مرد بوده و می بایست واجد شرایط اساسی صحت معامله باشد. بنابراین مهرالمسمی باید دارای شرایط اساسی صحت معامله به شرح ذیل باشد :

مهر باید مالیت داشته باشد یعنی دارای ارزش اقتصادی باشد، مهر باید قابل تملک به وسیله زن باشد، اگر مهریه عین معین است باید در زمان عقد موجود باشد، مهریه باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آن بشود معلوم باشد، مهر باید معین باشد یعنی مردد در بین دو یا چند مال نباشد، مهر باید منفعت عقلایی و مشروع داشته باشد، شوهر باید قدرت بر تسلیم مهر را داشته باشد.

آیا در حقوق ایران از نظر مقدار برای مهرالمسمی حداقل و حداکثری تعیین شده است؟

در حقوق ایران برای مهریه از نظر مقدار حداقل و حداکثری تعیین نشده است. ماده 1080 قانون مدنی در این باره می گوید : «تعیین مقدار مهریه منوط به تراضی طرفین است». بنابراین زوجین می توانند بر هر میزان از مهریه توافق و تراضی نمایند. به تعبیر بهتر از حیث قانونی توافق بر هر میزان از مهریه اعم از اقل یا اکثر هیچ منعی وجود ندارد.

منظور از مهرالمتعه چیست؟

هر گاه در عقد نکاح مهریه تعیین نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهریه زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهرالمتعه خواهد بود. در تعیین مهرالمتعه وضعیت مالی مرد معیار و ملاک خواهد بود.

مالکیت زن بر مهریه چه زمانی تحقق می یابد؟

برابر با ماده 1082 قانون مدنی به مجرد عقد زن مالک مهر می شود. در حقیقت در صورتی که مهریه عین معین باشد نظیر (آپارتمان یا خودرو) به محض انعقاد عقد زن مالک مهریه می شود و می تواند هرگونه دخل و تصرفی در مهریه بنماید. در صورتی که مهریه عین معین نباشد برای مثال سکه طلا یا وجه نقد باشد پس از انعقاد عقد زن به همان میزان از همسر خود طلبکار خواهد شد.

سوالی که مناسب است در اینجا مطرح و به آن پاسخ داده شود اینکه؛ چنانچه مهریه عین معین باشد و زن پس از عقد مالک آن گردد یا تمام مهریه نظیر وجه نقد یا مسکوک طلا به زن پرداخت شود و قبل از نزدیکی طلاق واقع گردد تکلیف  تکلیف مهریه اخذ شده از جانب زن چیست؟

ماده 1092 قانون مدنی به این سوال پاسخ داده است. در مورد فوق زن مستحق نیمی از مهر خواهد بود و چنانچه سابقا بیش از نیم مهر را دریافت نموده باشد مکلف است آن را مسترد نماید.

منظور از حق حبس در مهریه چیست؟     

مطابق ماده 1085 قانون مدنی  تا زمانی که مهریه به زن تسلیم نشده است می تواند از انجام وظایف زناشویی امتناع نماید که به آن حق حبس می گویند. در خصوص حق حبس نکاتی به شرح ذیل تصریح می گردد:

مهریه باید حال باشد. در صورتی که مهریه موجل باشد زن حق حبس ندارد.

در صورتی که زن قبل از اخذ مهر به اختیار خود به وظایف زناشویی عمل نماید حق حبس وی ساقط خواهد شد.

بیشتر بدانیم : شرایط اعمال حق حبس چیست ؟

جهت مطالبه مهریه به کجا مراجعه نماییم؟

در قوانین و مقررات ایران دو راهکار برای مطالبه مهریه موجود می باشد. یکی اقدام از طریق محاکم دادگستری و دیگری اقدام از طریق دوایر اجرای ثبت.

1- اقدام از طریق دادگستری

چنانچه میزان مهریه تا 20 میلیون تومان باشد رسیدگی به دعوی مطالبه مهریه در صلاحیت شورای حل اختلاف خواهد بود. در صورتی که میزان مهریه مازاد بر مبلغ مزبور باشد رسیدگی به دعوی در صلاحیت دادگاه خانواده است. در صورتی که قصد مطالبه مهریه از طریق دادگستری را دارید می بایست به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و با در دست داشتن سند نکاحیه و شناسنامه نسبت به ثبت دادخواست خود اقدام نمایید. پس از طی مراحل قانونی درصورت عدم شناسایی اموال متعلق به مرد امکان جلب و بازداشت وی امکانپذیر خواهد بود.

البته زن می تواند تعدادی از مهریه خود را مطالبه کند که در صلاحیت شورای حل اختلاف باشد.

2- اقدام از طریق اداره ثبت

در این روش می بایست به دفترخانه ای که اقدام به تنظیم سند نکاحیه نموده است مراجعه نموده و درخواست صدور اجرائیه نمایید. دفترخانه با صدور اجرائیه مراتب را جهت ابلاغ به اداره ثبت محل محول خواهد نمود. اقدام از طریق اداره ثبت در مواردی توصیه می گردد که اموال و دارائی متعلق به مرد موجود باشد. در غیر اینصورت به لحاط عدم امکان جلب از طریق اجرای ثبت درخواست صدور اجرائیه راه به جایی نخواهد برد.

در این روش امکان توقیف اموال منقول و غیرمنقول وجود دارد.

موسسه حقوقی دادآوران نستوه جهت ارائه مشاوره و قبول وکالت به صورت تخصصی، در دعاوی مربوط به مطالبه مهریه در کنار شما خواهد بود. امیدواریم سرآغاز حرکتی باشیم؛ که شهروندان محترم به جای مراجعه به موسسات حقوقی تحت مدیریت افراد ناآگاه و غیر حرفه ای، بتوانند با اطمینان خاطر از خدمات حقوقی و وکالتی وکلای حرفه ای دادگستری برخوردار شوند. احتیاطاً تاکید می کنیم؛ با مراجعه به اهل فن و وکلای حرفه ای دادگستری، از نسخه پیچی افراد نا آگاه و غیر حرفه ای  که با دخالت های بی جا، حق خود و دیگران را تضیع می کنند پیشگیری نمایید.       

روابط عمومی گروه وکلای نستوه