گلیسیرین

گلیسیرین چیست

گلیسیرین (Glycerin) یا  (Glycerol) یک الکل سه عاملی با فرمول شیمیایی C3H5(OH)3 است. گلیسیرین مایعی زلال، بی‌رنگ، بدون بو، با مزه شیرین و غیر سمی است. این ماده در معرض هوا به آرامی رطوبت جذب می‌کند. گلیسیرین به هر نسبتی در آب و اتانول حل می‌شود اما در حلال های آلی مانند کلروفرم، اتر، بنزن و… حل نمی‌شود. بیشتر ترکیباتی که در آب یا الکل حل نمی‌شوند، در گلیسیرین محلول هستند.

گلیسیرین خالص یک ماده شیرین، شفاف، بی‌رنگ، بی‌بو و غلیظ است و در حضور گرما و مواد آب‌گیر، آب از دست داده به یک آلدئید دود کننده با بوی بد که مخاط را به شدت آزار می‌دهد تبدیل می‌شود.

گلیسرول ۳ گروه هیدروکسیل دارد که مسئول حلالیت در آب می‌باشد. گلیسرول در طبیعت بیشتر به صورت ترکیب با اسیدهای چرب است که چربی را می‌سازد. برای نمونه یک مولکول گلیسرول با یک یا سه اسید چرب مونوگلیسرید یا تری‌گلیسرید را می‌سازد؛ مانند روغن سویا، روغن پالم، روغن نارگیل و … از گلیسیرین خالص در داروسازی استفاده می‌شود.

•  ماده اولیه آرایشی و بهداشتی (گلیسرین گرید آرایشی بهداشتی)

گلیسیرین از اجزا تشکیل دهنده بسیاری از شامپوها، کرم ها، لوسیون های مرطوب کننده و انواع صابون ها و….. محسوب می شود. رطوبت عامل مهم نرمی و شفافیت پوست و مو بوده و گلیسیرین یکی از بهترین جاذب های رطوبت در طبیعت بشمار می رود. به علت همین ویژگی خاص رطوبت پذیری، از آن به عنوان ماده ای بسیار عالی در کرم ها و دیگر محصولات آرایشی بهداشتی بهره می برند.

گلیسیرین هنگامی که با پوست تماس پیدا می کند، موجب جذب رطوبت در لایه بالایی شده که این عمل مانع خشک شدن پوست می شود. در واقع گلیسیرین رطوبت را به سطح پوست انتقال می دهد، ممکن است این رطوبت را از محیط بگیرد اما هنگامی که در یک محیط خشک قرار داشته باشیم گلیسیرین رطوبت لازم را از لایه های عمیق تر پوست بیرون کشیده و آن را به سطح پوست می رساند. در حالی که این ماده رطوبت مورد نیاز پوست را حفظ می کند، می تواند باعث کاهش آب رسانی در لایه های عیمق تر پوست شود، این واکنش به علت خواص هیدروژیکی گلیسیرین، که به آن اجازه می دهد تا رطوبت را از منابع دیگر جذب کند. برای رفع این مشکل می توان گلیسیرین را همراه با چربی مانند موم زنبور یا یک روغن چرب که مانع تبخیر رطوبت از سطح پوست می شود رفع کرد.

• صنایع غذایی (گلیسرین گرید خوراکی)

گلیسرول در غذاها و نوشیدنی‌ها به‌عنوان، حلال و شیرین‌کننده عمل می‌کند و ممکن است به حفظ غذاها کمک کند. همچنین به‌عنوان پرکننده در غذاهای کم‌چرب تهیه‌شده (به‌عنوان‌مثال، کوکی‌ها) و به‌عنوان یک ماده ضعیف کننده در لیکور ها استفاده می‌شود.

گلیسیرین دارای چگالی کالری شبیه قند است، اما یک شاخص گلیسمی پایین و مسیر متابولیکی مختلف در بدن است.همچنین در هنگام استفاده از شیرین‌کننده‌های پلیول مانند اریتیتول و زایلیتول توصیه می‌شود.

• دارویی و مراقبت شخصی

گلیسیرین در تهیه داروهای پزشکی، دارویی و شخصی مورد استفاده قرار می‌گیرد که عمدتاً به‌عنوان وسیله‌ای برای بهبود صافی و به‌عنوان یک نرم‌کننده است.

این ماده در درمان‌های آلرژیک ایمنوتراپی، شربت سرفه، اکسیر و دفع آفات، خمیردندان، دهان شوینده‌ها، محصولات مراقبت از پوست، کف ریش تراشی، محصولات مراقبت از مو، صابون‌ها و نرم‌کننده‌های شخصی مبتنی بر آب استفاده می شود.

• ضد یخ

مانند اتیلن گلیکول و پروپیلن گلیکول، گلیسرول یک kosmotrope غیر یونی است که پیوندهای هیدروژنی قوی با مولکول‌های آب ایجاد می‌کند .

این ماده تشکیل یخ را مختل می‌کند. حداقل دمای انجماد در حدود -۳۸ ° Cمربوط به ۷۰٪ گلیسرول در آب است. در گذشته از آن بعنوان ضدیخ ماشین استفاده می کردند اما در حال حاضر متانول و اتیلن گلایکول استفاده می شود.

• نظامی

گلیسرول برای تولید نیتروگلیسیرین استفاده می‌شود که یک ماده برای ساخت مواد منفجره است.