درخت زرشک زرافشانی-نهال زرشک- درسال 1402 Berberis

ارقام زینتی زرشک از نظر شکل و رنگ برگ‌ها و میوه‌هایشان دارای تنوع بسیار زیادی هستند. بیشتر زرشک‌های خزان‌دار منشا آسیایی دارند؛ کاملا مقاوم بوده و در آفتاب یا کمی سایه و تقریبا در هر خاکی که زهکشی خوبی داشته باشد به آسانی رشد می‌کنند. این گونه معمولا برگ‌های تخم مرغی و جبه‌های قرمز رنگ دارند. زرشک‌های همیشه سبز دارای برگ‌های چرمی اغلب کاردی شکل و دندانه‌دار با میوه‌های آبی سیاه و ارغوانی هستند و عمدتا منشا آسیایی داشته و تعداد کمی نیز از آمریکای جنوبی هستند.
انواع Berberis darwinii و B.stenophylla دو رگه، زیباترین درختچه‌های همیشه سبزی هستند که پرورش داده می‌شوند. زرشک آمریکایی بومی شمال شرق آمریکاست. زرشک ژاپنی اغلب به‌عنوان پرچین یا درختچجه زینتی کاشته می‌شود و چندین رقم با شاخ و برگ ارغوانی یا زرد پاکوتاه در طراحی فضای سبز کاربرد دارد. زرشک ژاپنی که متداول‌ترین گونه زرشک مورد استفاده در طراحی فضای سبز در نقاط مختلف دنیاست و از قابلیت سازگاری خوبی نیز برخوردار است تا سال 1981، 16 رقم مختلف زیبا داشت که از نظر رنگ برگ در دوگروه برگ قرمز ارغوانی با نام atropurpurea و گروه برگ سبز قرار می‌گیرند.
گونه B.thunbergi Thornless بدون خار با عادت رشدی به فرم شبه کروی و اندازه نهایی 180-120 سانتی‌متر
گونه B.thunbergi Aurea برگ‌های زرد روشن دارد. این رقم حالتی از تظاهر ژن‌های مغلوب را داراست.
گونه B.thunbergi Erecta شاخه‌ها به صورت راست و مستقیم رشد کرده و تعداد بسیار کمی شاخه جانبی تولید می‌شود.
گونه B.thunbergi atropurpurea Crimson pygmy رشد کوتاه و متراکم (ارتفاع 60-45 سانتی‌متر) و شاخ و برگ ارغوانی زیبا دارد.
گونه‌های جنس ماهونیا که قبلا جزو جنس زرشک قلمداد می‌شدند درختچه‌هایی همیشه سبز هستند که دارای برگ‌های چرمی با گل‌های زرد خوشبو و میوه‌های آبی رنگ خوراکی بوده و پرورش می‌یابند. امروزه بیش از 170 گونه و رقم زرشک که غالبا زینتی هستند کشت و کار می‌شوند.

امروزه بیش از 170 گونه و رقم زرشک که غالبا زینتی هستند کشت و کار می‌شوند.
متخصصان علوم باغبانی به پرورش ارقام و گونه‌های زینتی زرشک پرداخته‌اند؛ به‌عنوان مثال مهم‌ترین ارقام باغی B.vulgaris را می‌توان به شرح زیر خلاصه نمود:
ارقام آلبا (alba ) با میوه‌های سفید شامل albo variegata با برگ‌هایی به اشکال مختلف سفید رنگ، aureo- marginata با برگ‌های حاشیه زرد طلایی، arganta marginata با برگ‌های حاشیه نقره‌ای و (atro-purpura )var.purpurea  با برگ‌های ارغوانی تند می‌شود.
همچنین از انواع باغی گونه B.vulgaris که حایز اهمیت است می‌توان بهasperma  که بدون بذر است؛ Dulcis که اسید کمتری دارد؛ Lutea با میوه‌های زرد رنگ و Sulcata با شاخه‌های گوشه‌دار اشاره نمود.
با استفاده از گونه‌های پرخار زرشک و کشت متراکم آن‌ها در حاشیه باغ‌ها می‌توان حصار غیر قابل نفوذی حتی در برابر حیوانات ساخت و بدین ترتیب در هزینه دیوارکشی نیز صرفه‌جویی نمود.
در ایران خصوصیات دو گونه زرشک بومی از نظر خصوصیات زینتی و کاربرد در فضای سبز مورد بررسی قرار گرفته و پیشنهادها به شرح ذیل مطرح شده است:
* زرشک زرافشانی: مناسب برای کشت گروهی در وسط بزرگ‌راه‌ها، قابل کشت در حاشیه استخرها و آبریزها، جایگزین پیرکانتا در برخی محل‌ها.
* زرشک معمولی: مناسب برای کشت توده‌ای به‌عنوان درختچه پوشاننده و راهنما، قابل کشت در حاشیه رودخانه‌ها و کشت به عنوان پرچین.
از زرشک علاوه بر مصارف گفته شده جهت رنگ کردن الیاف پشم، ابریشم و پنبه نیز استفاده می‌شود. دلایل متعددی برای استفاده از رنگ‌های گیاهی و معدنی برای رنگ کردن- به‌خصوص پشم- وجود دارد که عمدتا پایداری این رنگ‌ها و حفظ محیط زیست در نتیجه کاربرد آن‌هاست.
زرشک، الیاف را معمولا به رنگ زرد درمی‌آورد و مخلوط آن با زاج، رنگ زرد خالص می‌دهد. از ریشه زرشک جهت رنگ کردن چرم هم استفاده می‌کنند. عصاره میوه زرشک با زاج زرد، رنگ قرمز ارغوانی می‌دهد و برای رنگ کردن پشم در صنایع قالی‌بافی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از پوست تنه درختچه زرشک هم برای رنگ زرد در قالی‌بافی استفاده می‌شود. بومیان شمال غرب اقیانوس آرام از ریشه نوعی زرشک برای رنگ کردن سبدها استفاده می‌کرده‌اند.

منبع:http://www.agriletter.ir