دیدگاه وزیر نفت درباره نمایشگاه نوزدهم

کمبود پیمانکار عمومی، نقطه ضعف صنعت نفت

وزیر نفت در گفتگوی زنده تلویزیونی ،کمبود پیمانکار عمومی را نقطه ضعف صنعت نفت دانست.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی وزارت نفت (MOP )وزیر نفت شب گذشته (١٩ اردیبهشت ماه) همزمان با روز پایانی نوزدهمین نمایشگاه بین المللی نفت،گاز، پالایش و پتروشیمی درویژه برنامه زنده "بازدید ١٩" حاضر شد و درباره روند برگزاری نمایشگاه و برنامه های صنعت نفت با علی اکبر عبدالرشیدی گزارشگر زبده تلویزیون گفتگو کرد. بیژن زنگنه، کمبود پیمانکار عمومی را نقطه ضعف صنعت نفت دانست. متن سخنان وزیر را می خوانید:

نمایشگاه از نظر تعداد شرکت کنندگان داخلی و خارجی خیلی رشد کرده و فضای تحت اشغال خیلی بالا رفت. دوبار از نمایشگاه بازدید کردم. در جریان این بازدیدها دیدم که همه شرکتهای ایرانی با چه امیدی شرکت کرده بودند و کالا و خدماتشان را معرفی می کردند واقعا ایران خیلی رشد کرده است. هر چه فکر می کنم، می بینم بین کشورهای نفتخیز اوپک و مشابه ایران هیچ کشوری در سطح و اندازه ما از نظر تولید و تجهیزات کالا نیست.

ضعف بزرگ نمایشگاه

کمبود پیمانکار عمومی در صنعت نفت  ضعف بزرگی بود که در این نمایشگاه دیده می شد. با اینکه تجهیزات زیادی در داخل کشور ساخته شد اما خلا پیمانکار عمومی در نمایشگاه کاملا مشهود بود. مساله ای که بیش از ٢٧ سال  دنبال آن هستم و در بعضی جاها موفق شدم آن را عملی کنم.

مپنا نخستین شرکت پیمانکاری

نخستین کاری که در زمینه ایجاد پیمانکاران عمومی انجام شد، ایجاد شرکت مپنا در وزارت نیرو بود که ایده تشکیل آن سال ٦٧ به ذهنم آمد و این شرکت سال ٧٠ تشکیل شد. این شرکت درحال حاضر در برخی قسمتها خیلی موفق است. شرکت "فراب" که توسعه نیروگاههای آبی را به عهده دارد یکی دیگر از این شرکتها بود که در دوران حضورم در وزارت نیرو شکل گرفت و خوب هم عمل کرد. این که چه بلایی بر سر این شرکتها آمده، اطلاعی ندارم اما این شرکتها مقداری رشد کردند، البته بعضی جاها کارهای عجیب و غریبی کردند؛ ولی در مجموع خیلی قابل توجه هستند. جزئیات بازدید اخیر مقام معظم رهبری از مپنا نمونه ای از موفقیت این شرکت است. در واقع، مهمترین بخش مپنا بخش نرم افزاری و مدیریتی آن است که همانند تجهیزات و کارخانه ها نمی توان به سادگی آن را نشان داد. اما مغز اصلی مپنا و رکن اصلی آن، مدیریت است.

پتروپارس پیمانکار عمومی در نفت

شرکت پتروپارس به عنوان یک پیمانکار عمومی سال ٧٦، زمانی که  به وزارت نفت آمدم، شکل گرفت و مقداری هم جلو آمد و فعالیت این شرکت ادامه دارد. اما در ٨ سال گذشته کل ایده و توسعه پیمانکاران عمومی ایرانی دچار غفلت شد و توجهی به آن نشد، شاید هم مفهوم  آن به درستی درک نشد.

در حال حاضر سازندگان کوچک تجهیزات وجود دارند اما نخ تسبیح که آنها را به هم وصل کند تا بچرخند و کار از آنها تولید شود و برایشان تقاضای کار ایجاد کند، وجود ندارد.

در این نمایشگاه، اصلا پیمانکار عمومی ندیدم. البته پتروپارس بود؛ اما این شرکت از گذشته بوده است.

یک سری از پیمانکاران ما که می توانستند پیمانکار عمومی شوند در ٨ سال گذشته ضربه های جبران ناپذیری خوردند و بسیاری از مهندسان این شرکتها به خارج از کشور رفتند که خیلی غصه ام شد.

شرکتهای EPCپایین تر از پیمانکاران عمومی

شرکتهای EPC (مهندسی، خرید، ساخت) از پیمانکاران عمومی پایین تر هستند، EPC مخفف Engineering & Procurement Construction به پروژه‌هایی اطلاق می‌شود که در آن همه فعالیتها از طراحی پروژه گرفته تا خرید  اقلام مورد نیاز، نصب، اجرا، پیش راه اندازی و راه اندازی آن به طور کامل به عهده پیمانکار است و به طور خلاصه پیمانکار پس از عقد قرارداد و طی زمان معین، پروژه را باید به صورت کامل به کارفرما تحویل دهد. در این میان کارفرما با تسهیل کار خود و محول کردن انجام همه کارها به پیمانکار، عملاً نقش مدیریتی و نظارتی پروژه را ایفا می کند که یک رده پایین تر از پیمانکار عمومی است و پیمانکار عمومی می تواند EPC را در اجزای مختلف فعالیت خود فعال کند و رشد دهد. آنها می توانند ضامن استفاده از این تجهیزات باشند و اینها را ب�� هم گره بزنند و از آن کار تو��ید کنند.

تعهد وزارت نفت برای حمایت از صنایع داخلی

همانطور که بارها گفتم، باید شرکتهای General Contractor) GC) یا پیمانکاران عمومی تقویت شوند چون بدون آنها غیر ممکن است بتوان به طور کامل از ظرفیتهای عظیم داخلی استفاده کرد.

شرکتهای پیمانکار عمومی کاملا دانش بنیان هستند و ربطی به تحریمها ندارند که تقویت نشدند. نباید زیر عنوان تحریمها ضعف مدیریتی را بپوشانیم و تحریم را بهانه کنیم . درست است تحریمها برای ما مشکل ایجاد می کند، ولی فرصت هم ایجاد می کند.

پروژه های جدید برای سرمایه گذاران خصوصی

یک سری پروژه های جدید خیلی خوب که برای سرمایه گذاران بخش خصوصی قابل تامل باشد که بیایند و سرمایه گذاری کنند، تعریف شده است. به عنوان مثال ساخت ٨ پالایشگاه کوچک میعانات گازی در سیراف نمونه ای از این پروژه هاست. قرار است ٨ پالایشگاه ٦٠ هزار بشکه ای میعانات گازی با مشارکت بخش خصوصی ساخته شود.

در این زمینه قرار است برای کاهش هزینه های سرمایه گذاری بخش خصوصی همه زیربناهای آن با پول نفت ایجاد شود تا اقتصاد پروژه بهتر شود. البته در این زمینه وزارت نفت می توانست یک پالایشگاه ٤٨٠هزار بشکه ای را در چهار ترین ١٢٠ هزار بشکه ای همانند پالایشگاه خلیج فارس  که ٣ ترین ١٢٠ هزار بشکه است، طراحی کند اما برای حضور بخش خصوصی این کار را نکرد. آورده بخش خصوصی برای ساخت این پالایشگاهها ٩٠ میلیون دلار پیش بینی شده است که ٧٠درصد آن را می تواند از محل صندوق توسعه ملی تامین کند. همچنین برنامه ریزی کردیم بخشی از این ٩٠ میلیون دلار از فرابورس تامین شود. این یک کار بزرگ است که حدود ٢ تا ٢,٥ میلیارد دلار کار را شامل می شود.
 
 استقبال شرکتها و سرمایه گذاران از ساخت پالایشگاههای کوچک میعانات گازی

هم اکنون برای واگذاری ساخت ٨ پالایشگاه میعانات گازی کوچک ٦٠ هزار بشکه ای، به همه شرکتهای داخلی اعلام عمومی کرده ایم، این پروژه ها بزرگ نیستند و شرکتهای داخلی از عهده آنها بر می آیند، ما هم اکنون در فکر چگونگی انتخاب از بین تعداد زیادی از شرکتهای مراجعه کننده به وزارت نفت برای اجرای این پروژه ها هستیم؛ فکر می کنم حتما بیشتر از ٨ سرمایه گذار برای این مهم به ما مراجعه کنند، چون این پروژه ها وام دارد و از طرفی با مسئولان فرابورس صحبت کرده ایم که از طریق سرمایه های خرد و کوچک مردم از این پروژه ها حمایت کنند، این امر همسو با سیاستهای اقتصاد مقاومتی انجام می شود.

بر اساس گزارشهای فنی و اقتصادی تهیه شده، سرمایه گذاری در این طرحها به راحتی با سود ارزی بالای ٢٥ درصد همراه خواهد بود، از طرف دیگر بازگشت سرمایه در این طرحها  به فضای عمومی کشور بستگی دارد که به نظر من به سوی خوبی می رود؛ وانگهی وزارت نفت برای این پروژه ها زیرساختهایی مانند آب، برق، بندر صادراتی، گاز، مشاور فنی، سوخت و خوراک را تامین می کند.

کار دیگری که وزارت نفت به شدت به دنبال آن است، راه اندازی پروژه های کوچک  ال ان جی است، به همکاران خود گفته ام که برای سرمایه گذاران و علاقمندان در چهار زمینه پالایشگاهی، ال ان جی، واحدهای تبدیل گاز به پروپیلن و بهینه سازی مصرف سوخت جلسه ها و کارگاههای آموزشی برگزار کنند.

ایران به ٢ میلیون تن واحد ال ان جی کوچک نیاز دارد

در بین فرصتهای سرمایه گذاری بالا، طرح تبدیل گاز به مایع در دمای منفی ١٦٢ درجه برای ما اهمیت زیادی دارد، با راه اندازی این گونه پروژه ها در ایران ما می توانیم به نقاط دور افتاده گازرسانی کنیم و مهمتر از آن، می توانیم در زمستانها در  شبکه گاز پیک سایی کنیم. هم اکنون در زمستانها به نیروگاهها و صنایع پر مصرف مثل سیمان سوخت مایع می دهیم، این سوخت نزدیک ٦٥٠ دلار در هر تن ارزش دارد، اگر هر متر مکعب گاز را ٢٠ سنت در نظر بگیریم و آن را با ١٧ تا ٢٠ سنت هزینه مایع سازی و نگهداری کنیم برای ما به صرفه است. یعنی هشت ماه سال گاز از سوی واحدهای مایع سازی نگهداری شود و در چهار ماه پایانی سال مایع را به گاز تبدیل کنند و به ما پس بدهند، مجموع هزینه کرد ما در این جریان ٤٠ سنت می شود که نه تنها ٣٠ سنت ارزان تر از مازوتی است که ما به نیروگاه می دهیم، بلکه آلودگی هوا نیز کمتر ایجاد می کند، هم اکنون ایران بیش از ٢ میلیون تن واحدهای ال ان جی کوچک نیاز دارد که به راحتی قابل اجرا و تامین است، همچنین ساخت این واحدها اشتغال زیادی ایجاد می کند.

سومین بخشی که به نظر من فوق العاده مهم است و ما در کشور کمتر به آن توجه کرده ایم بهینه سازی مصرف انرژی است. الان خودروهای سبک و سنگینی که در کشور تردد می کنند، راندمان پایینی دارند، بنده با دیگر وزیران دولت در این زمینه صحبت کرده ام. مثلا ما کامیونهایی در کشور داریم که به ازای هر ١٠٠ کیلومتر ٥٥ تا ٦٠ لیتر سوخت مصرف می کنند، در حالی که کامیونهای جدید به گفته وزیر راه به ازای هر ١٠٠ کیلومتر ٣٥ لیتر سوخت مصرف می کنند و بعضی گفته اند که این میزان تا سی لیتر هم قابل دسترسی است.

ما اگر ناوگان حمل و نقل سنگین خود را نوسازی کنیم، در کنار اشتغالزایی ناشی از ساخت کامیونهای جدید در کشور در مصرف سوخت صرفه جویی زیادی نیز کرده ایم و مردم و کشور هم منفعت می برند، یا خودروهای سواری تولید کنیم که راندمان بیشتری داشته باشند، هم اکنون ما نمی توانیم جوابگوی شدت مصرف سوخت در این بخش باشیم.

بنزین گران و خودروگران با هم جور در نمی آید

اگر طراحی پلتهای خودروسازان ما بر اساس مصرف کم و کیفیت بالا باشد به نفع مردم و خودروسازان خواهد بود. من همیشه این را می گویم که بنزین گران و خودرو گران با هم جور در نمی آید، از این رو تولید خودرو ارزان و کم مصرف باید در دستور کار قرار بگیرد . نباید چیزی را به مردم تحمیل کنیم یعنی خودرو گران و مصرف بالا به مردم بدهیم. من هیمشه به شوخی به همکارانم می گویم که این خودروهای ساخت داخل یا باید خودش از بین برود یا دزد آن را اوراق کند وگرنه در این شرایط کسی خودرو فرسوده خود را تعویض نمی کند!

هم اکنون با این قدرتی که شرکتهای خودروساز در کشور پیدا کرده اند، بخش خصوص باید بتواند فعالیتی داشته باشند، ولی همین خودروسازان کنونی می توانند مصرف محصولات خود را پایین بیاورند.

 برای کاهش مصرف گاز، حاضریم بخاری مجانی با راندمان بالا به مردم بدهیم

همانطور که آقای روحانی، رئیس جمهوری و بنده قبلا در صحبتهای خود گفته ایم، در ایران هم اکنون ٢٠ میلیون بخاری گازی در بخش مسکونی وجود دارد که بر اساس برآوردهای انجام شده سالانه  هر کدام یکهزار و ٢٠٠ متر مکعب گاز مصرف می کنند، درحالی که اگر بخاری با راندمان کاری بالاتر استفاده شود این مصرف در هر بخاری به ٦٠٠ متر مکعب کاهش می یابد، حتی اگر ما بخاری با راندمان بالاتر را رایگان به مردم بدهیم، کمتر از یک سال سرمایه گذاری دولت بازمی گردد و از آن به بعد مصرف گاز در بخش خانگی کاهش شدیدی خواهد یافت. البته هم اکنون در این زمینه با وزیر صنعت، معدن و تجارت مذاکراتی داشته ایم که دولت شرکتهای تولید کننده بخاری ایرانی را کمک کند ظرفیت تولید بخاریهای راندمان بالا را در کشور ایجاد کنند.

هم اکنون مجلس شورای اسلامی اجازه کمک دولت به صنعت کشور را برای تولید بخاری با راندمان بالا را داده است. در زمینه کاهش مصرف سوخت ظرفیتهای زیادی وجود دارد. به عنوان مثال، هم اکنون شرکت بهره بردار مترو برای توسعه ناوگان خود با کمبود بودجه روبروست، با وزیر کشور توافق کرده ایم که ما حاضریم هزینه این توسعه را به شرکت مترو بدهیم  به شرطی که ظرفیت حمل و نقل عمومی در این بخش افزایش یابد.

آمادگی برای سرمایه گذاری در مترو، راه و راه آهن در کشور

همچنین بنده مذاکراتی با وزیر راه و شهرسازی و مسئولان راه آهن جمهوری اسلامی ایران داشته ام و به آنها قول داده ام اگر ظرفیت حمل بار و مسافر را در کشور افزایش دهند، به ازای هر تن بار و یک مسافر اضافه، وزارت نفت مبلغی را به طرحهای راهسازی و راه آهن کمک می کند. هم اکنون برای توسعه بخشهای مترو شهری، راه و راه آهن در کشور دورنمای ظرفیت سرمایه گذاری ٤٠ میلیارد دلاری وجود دارد. این میزان سرمایه گذاری در این بخشها باید در زمان کوتاهی انجام شود، ما آمادگی داریم حتی تا پایان تابستان  در این بخشها سرمایه گذاری کنیم.

از طرف دیگر در صنعت پتروشیمی، ما می توانیم ساخت واحدهای زیادی را شروع کنیم، مقداری از سرمایه مورد نیاز را از طرق فاینانس صندوق توسعه ملی انجام دهیم، هم اکنون وزارت نفت تاکید دارد که در کنار واحدهای پتروشیمی بزرگ حتما ساخت شهرکهای پتروشیمی  بویژه در مناطق داخلی ایران دیده شود تا زنجیره ارزش افزوده که در اقتصاد مقاومتی به آن تاکید شده، ایجاد شود.

تعداد سازندگان و صنعتگران داخلی هر روز در حال افزایش است، برای تماس با صنعت نفت این شرکتها باید خود را تقویت کنند، زیرا ما نمی توانیم همزمان با هزاران شرکت در تماس باشیم، اما می توانیم به راحتی به عنوان مثال با سه تشکل ارتباط بگیریم.

بنزین تولید شده از میعانات گازی هیچ فرقی به لحاظ کیفیت با بنزین تولید شده از نفت خام ندارد، هم اکنون بنزین تولید شده از مایعات گازی در کشور قابل ملاحظه نیست، ایران مقداری از میعانات گازی را با نفت خام مخلوط  و به عنوان خوراک به پالایشگاههای متعارف که عموما بر اساس نفت خام طراحی شده اند، تحویل می دهد و عموما بنزین تولید شده از این خوراک در پالایشگاهها کیفیت خوبی دارد.

تولید بنزین در پتروشیمی ها قطع شد

پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس سال آینده وارد مدار تولید می شود و به راحتی روزانه ٣٤ میلیون لیتر تولید بنزین با کیفیت عالی در کشور افزایش می یابد، اما چیزی که به تازگی کشور را دچار مشکل کرده، بنزین تولید شده در واحدهای پتروشیمی (عمدتا پتروشیمی برزویه) بوده است، اساسا محصول مصرف شده این واحد در کشور بنزین نبوده است، زیرا این محصول حاوی یک سری مواد هیدروکربوری بوده که با بنزین مخلوط و در شرایط اضطرار در کشور مصرف می شده است، اما برای شرایط عادی این کار برای سلامت مردم و محیط زیست درست نیست.

بنده از زمانی که مطمئن شدم این بنزین دارای بنزن و آروماتیک بالاتر از حد مجاز و با اشکال همراه است، دستور قطع تولید آن را صادر کردم و به همان میزان واردات بنزین را شروع کردیم. اتفاقا واردات بنزین نسبت به تولید در واحدهای پتروشیمی برای ما ارزانتر تمام می شود، ضمن آن که محصول تولید شده در واحدهای پتروشیمی به عنوان بنزین صرف تکمیل زنجیره پتروشیمی شد چون این محصول  از وسط زنجیره تولید برداشت�� شده بود.

پایان شهریور، زمان توزیع بنزین و گازوییل پاک در ٨ شهر کشور

هم اکنون بنزین تولید شده و وارداتی به کشور از نظر کیفیت مناسب است، از طرف دیگر از پایان شهریور ماه در هشت شهر بزرگ کشور بنزین و گازوییل پاک با گوگرد در حد استاندارد تولید و توزیع می شود و از سال آینده در همه کشور این توزیع انجام می شود.