گلاب دوآتشه و ممتاز

 گل محمدی از خانواده ی گل سرخ با گل برگ هایی به رنگ صورتی است. این گل ها در خرداد ماه ظاهر می شوند و  گلاب گیری انجام می گیرد. گل محمدی رایحه ی خوشی دارد، به همین ترتیب گلاب نیز همین رایحه ی خوش را در خود تثبیت می کند.

براساس مدارک موجود، ایرانیان اولین قومی بودند که از «گل سرخ» ، گلاب و اسانس آن را به روش تقطیر به دست آوردند و سپس این فن را به سایر نقاط دنیا انتقال دادند. «ابن سینا» دانشمند بزرگ ایرانی، تحقیقات وسیعی در مورد استخراج اسانس ها به روش تقطیر داشته است.

نام گلاب با فرهنگ سنتی و باورهای مذهبی مردم نیز درآمیخته است. گلاب خاص ایران است و مهم آن است که فقط در شهر کاشان به عمل می آید.

 تولید گلاب و کشت گل محمدی

در حال حاضر در نقاط مختلف ایران در کنار روش صنعتی بیشتربن استفاده از روشهای سنتی گلاب می‌گیرند با این حال مرکز اصلی تولید عطر و گلاب، کاشان می‌باشد.

میزان تولید گل در منطقه کاشان حدود 7 هزار تن می‌باشد که در سطح بیش از ششصد هکتار کاشته شده است چون هدف از تقطیر گل در ایران تهیه گلاب می‌باشد. میتوان گفت که عطر یک تولید جنبی بشمار می‌آید.

نوع گل سرخ در کاشان از مرغوبترین نوع رز به شمار می‌رود و بصورت گلستانهای زیبا  در دامنه کوههای کرکس به دست می آید.

 خواص گلاب

این مایع همان اسانس رز (گل ‌محمدی) است که تا امروز 200 نوع از آن شناسایی شده است،اما تنها دسته محدودی از آن را در تهیه گلاب مورد استفاده قرارمی‌دهند.

این گل بهاری از اواسط اردیبهشت تا اواخر خرداد رویش دارد و ازخواص درمانی فراوانی برخورداراست. طبیعت گلاب گرم است و مقوی معده، قلب، کبد و اعصاب بوده و آرام بخشی قوی به حساب می‌آید. به همین دلیل است که بعضی افراد قدیمی مصرف گلاب را در روزهای سخت و پرتنش لازم می‌دانستند. این مایع خوشبو و معطر تا حدودی تحریک‌کننده جریان خون بوده و بافت پوست را به تولیدسلول‌های جدید تحریک می‌کند.

خوردن گلاب برای رفع سردرد و بوی بد دهان مفید است و همچنین تحریک‌کننده هورمون‌ها بوده و میل جنسی را افزایش می‌دهد و تاحدودی تنظیم‌کننده قاعدگی است. خوردن گلاب را به بیماران قلبی و نوشیدن روزانه یک لیوان دوغ مخلوط با گلبرگ‌های گل‌ محمدی را برای تنظیم کار جهاز هاضمه خصوصا در روزهای گرم سال پیشنهاد می‌کنیم.

طبق سنت قدیم، برای هر 30 کیلوگل، 50 لیتر آب در نظر می‌گیرند که گلاب حاصل از این مقدار30
لیتر است و به آن «گلاب مایه یا عطری» گویند. از تقطیر مجدد گلاب مایه، فرآورده‌ای به دست می‌آید که به آن «گلاب دو آتشه» یا استاندارد گفته می‌شود.

این نوع مرغوب‌تری از گلاب است که مزه و بوی آن بسیار تلخ‌تر از گلاب مایه است و لذا به دلیل آن‌ که آب به کار رفته در آن بیشتر تبخیر شده وگلاب حاصله غلیظ‌تر است بیشترین اثر درمانی را دارد بنابراین تهیه این گلاب برای مصارف خانگی و درمانی مناسب است. البته از تقطیر مجدد، گلاب دوآتشه غلیظ‌تری به دست می‌‌آید که بسیار معطر است و در حقیقت آن را «گلاب ناب وخالص«می‌نامند که کمتر در بازار عرضه می‌شود.

گاهی نیز از گل‌های که به صورت تفاله درآمده‌اند به همراه کمی گل تازه برای تولید مجددگلاب استفاده می‌شود که گلاب به دست آمده را «پساب» گویند که کیفیت بسیار نازلی دارد و طبیعتا اثرگذاری ضعیفی داشته و در اصل خاصیت درمانی ندارد.

توصیه‌ها

1ـ از آنجا که گلاب در اثر ماندگاری زیاد اثر خود را از دست می‌دهد نباید آن را بیش از یک سال نگهداری کرد.گلاب را بایددر یخچال و ظروف شیشه‌ای رنگی نگهداری کنید و این را بدانید که اسانس گلاب نسبت به مواد تشکیل ‌دهنده ظروف پلاستیکی واکنش نشان داده و کیفیت خود را ازدست می‌دهد. لذا از نگه داشتن آن در این نوع ظروف اجتناب کنید.

2ـ محیط و تمامی وسایلی که برای تولید گلاب به کار می‌روند باید استریل باشد.زیرا در غیر این صورت، قارچ و کپک می‌تواند در آن رشد کرده و به این ترتیب موجب کدر شدن گلاب و تجزیه مواد موثره آن شود که به این ترتیب نه ‌تنها اثر درمانی نخواهدداشت، بلکه عوارض جانبی نیز دارد لذا ‌هنگام خرید گلاب به شفافیت آن توجه کنید و محصولی را که دارای تاریخ مصرف و کد بهداشتی است انتخاب نمایید.

3ـ توجه داشته باشید با مصرف گلاب در بالای مایع آن ، هوا جمع می شود که اکسیژن آن می‌تواند موجب اکسید‌ شدن اسانس گلاب شود که با وجود آن‌که ضرری برای مصرف‌کننده ندارد، فایده‌ای هم ن��واهد داشت.

 نتیجه گیری

با توجه به مطالب ارائه شده می توان از صنعت عرقیات و گلاب کشور نهایت استفاده را برای اشتغال زایی و درآمد ارزی نمود. لذا باید مشکلات این صنعت را شناخت و کارآمد ترین راه ها را انتخاب کرد. نکاتی را می توان در این باب به شرح زیر عنوان نمود.

1- از اسانس های تولیدی می توان در کشور در مواردی اتکلن به بازار ارائه شود تا از سوء استفاده کشورهای دیگر جلوگیری شود.

2  - عرقیات انواع زیادی دارد. که فقط تعداد کمی از آنها در جامعه مصرف قابل توجهی دارند. عرقیات در بیشتر کشورها ناشناخته است که به غیر از گلاب، صادرات قابل توجهی از این صنعت به چشم نمی خورد. پس می توان با فرهنگ سازی انواع عرقیات در داخل و خارج کشور زمینه پیشرفت و سود آوری این صنعت را افزایش داد.

3- تلاش برای ارتقای بخش سنتی به صنعتی می تواند از پسماندهای این صنعت جلوگیری کند که محصولاتی با کیفیت و کمیت بیشتری تولید کرده است.

4- تداوم جشنواره ها می تواند مشوق کشاورزان و صنعت گران این عرصه باشد به نحوی که جشنواره ها در مراکز اصلی و در خود مناطق انجام شود.

5- ایجاد کارخانه ها در نزدیکی باغات گل محمدی و مواد اولیه دیگر می تواند از هزینه اضافی حمل و نقل جلوگیری کند.

6- پرداختن جدی مسئولان به مشکلات این صنعت در عرصه های کشاورزی حمل و نقل و راه های بین باغی و کمک به بخش خصوصی برای ارتقای روش سنتی به روش صنعتی فرهنگ سازی تولید محصولات دیگر و صادرات می تواند آبادانی بیشتر این صنعت را فراهم کند.

7- تلاش در عرصه گیاهان دارویی می تواند خود به پیشرفت این صنعت بینجامد.

8 - به حداقل رساندن ضایعات و استفاده بهینه از ضایعات در صنایع دیگر سود آوری این صنعت را افزایش می دهد.