درختان و درختچه‌های زینتی

گیاهان زینتی

درختان و درختچه‌های زینتی: درختان و درختچه‌های زینتی بخشی از مجموعه گیاهی را تشکیل می‌دهند که در کشور ما تکثیر یافته و در باغچه‌های کوچک خانه‌ها ، در کنار کوچه‌ها و در میدان‌های شهرها تا باغ‌های عمومی و ملی وباغ‌های گیاهشناسی کشور سالها کشت‌و‌کار شده‌اند. اینها دسته بزرگی از گیاهان می‌باشند که تعداد آنها به هزاران جنس و گونه و رقم در تیره‌های مختلف گیاهی رسیده شکل و اندازه‌‌‌ آنها از گیاهانی که نظیر چمن‌ها به سطح خاک می‌خزند تا درختان بزرگ و عظیمی که ده‌ها متر ارتفاع و پهنا دارند متفاوت است.

در بین آنها گونه‌ها و ارقامی یافت می‌شود که مختص ایران بوده و اولین بار در اینجا تشخیص داده شده از اینجا به سایر نقاط جهان رفته است نظیر گل دو روی که یکی از نسترن‌های معروف ایران است و در کردستان ایران بصورت خودرو و بومی می‌روید و یا درخت انجیلی که یک درخت جنگلی است و طبیعتا جنگلهای انبوه آن در گرگان واقع است و از این منطقه به بسیاری نقاط صادر شده است. با این وجود باید قبول کرد که مجموعه‌ای که در بالا به آن اشاره شد اکثرا گیاهانی می‌باشند که از صدها سال پیش تا به امروز به تدریج به ایران آورده شده و هر یک بنابر دلایلی در اینجا ازدیاد و تکثیر یافته‌اند و در طی سالها کشت‌وکار در ایران خود بصورت بومی و اهلی درآمده‌اند. گیاه بومی شده باید شرایط نامساعد محیط جدید را پذیرفته و به آن مقاومت کند و در محیط جدید کیفیت اولیه خود را از دست ندهد.

گیاهان از چین و ژاپن به آمریکا و از آمریکا به اروپا و غیره برده می‌شوند و در همه‌جا تکثیر می‌یابند در این نقل و انتقال‌ها برخی تحمل شرایط نامساعد محیط را ندارند و از بین می‌روند لیکن بسیاری نیز در محیط جدید حتی بهتر از محیط قبلی خود رشد و نمو می‌یابند و در محیط جدید به تدریج پس از چندین نسل بومی ‌می‌شوند. باغ‌های گیاهشناسی که جمعا حدود یک هزار بوده سرتاسر جهان را می‌پوشانند خود منشاء و باعث پراکندگی و نقل و انتقال بسیاری از گونه‌ها شده‌اند.

این موسسات هرساله یک برنامه وسیع رد و بدل کردن بذر دارند و بذر گیاهان مختلف در سرتاسر جهان رد و بدل می‌شوند. محدودیت‌هایی نیز وجود دارد به منظور جلوگیری از اشاعه آفات و بیماری‌ای گیاهی که بدین وسیله ممکن است منتقل شوند روش هائی ارائه شده است.هدف نقل و انتقال بهره‌گیری بهتر و بیشتر از مجموعه‌های گیاهی و استفاده شایان از تمامی امکانات گیاهی است. در کشور ما نیز در این مود استثنائی وجود نداشته گیاهان به تدریج در اینجا مجموعه‌ای را تشکیل داده‌اند که این مجموعه خود از بخشها و یا مجموعه‌هایی کوچکتری تشکیل یافته‌اند. داده های ما نیز به مجموعه گیاهی کلی که در جهان کشت و کار و تکثیر می شود کم نیست و بسیاری از گیاهان بومی ایران امروزه در سایر نقاط کشت‌وکار و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند.

گیاهان زینتی در ایران:

در ایران گیاهانی که منشاء خارجی دارند تاکنون استفاده‌های زیادی بعمل آمده است و گونه‌های متعددی از درختان و درختچه‌های زینتی در جنگل‌کاری ها و در ایجاد پارک‌ها به‌کار رفته‌اند و از آن‌ها نتایج سودمندی حاصل شده است. سوزنی برگانی که در برخی از جنگل کاری ها اکنون درختان تنومندی شده‌اند و یا گلسرخ‌های زیبائی که در بعضی از پارک‌های عمومی جلت توجه مردم را می‌کنند و به باغ‌ها زیبائی می‌بخشند خود پاسخ را می‌دهند که چرا اینها آمده‌اند؟ موضوع حفاظت و برنامه آینده مجموعه‌های گیاهی و خصوصا درختان و درختچه‌های زینتی بحث مفصلی را ایجاب می‌کند. جدیدترین تحقیقات که در این زمینه‌ها صورت پذیرفته است نشان می‌دهد که حفاظت از مجموعه‌های گیاهی نه تنها از نظر تکنیک و فنون اقتصادی مربوط به کشت‌وکار بلکه از نظر اصلاح و ژنتیک حائز اهمیت بسیار است که در برنامه آینده ازدیاد گیاهان در ایران باید مدنظر باشد.

باید توجه داشت آنچه که در بالا گفته شد دلیل بر آن نمی شود که ما از گیاهان بومی و منطقه‌ای خود حداکثر استفاده را به‌عمل نیاوریم. مطمئنا ارقام محلی از نظر مقاومت به بیماری‌ها و مناسبت با شرایط محلی نسبت به گونه‌های خارجی ارجحیت دارند و باید در این باره همت گماشته شود و از آنها استفاده گردد و ارقام جدید محلی ارائه شود. باغ گیاهشناسی ایران در این باره اقداماتی را آغاز کرده است در آینده چنین مطالعاتی بسیار مفید و مثمرثمر خواهد بود.